Tổng quan về quỹ đầu tư crypto mạo hiểm, giao dịch M&A, hoạt động thị trường công khai (public market) và kết quả khảo sát triển vọng của nhà đầu tư cho ngành tài sản kỹ thuật số.
Tiêu Điểm
- Khoảng $251 tỷ vốn đầu tư mạo hiểm đã được phân bổ cho 1.703 giao dịch crypto/blockchain vào năm 2021
- Các giao dịch M&A ở mức cao kỷ lục đối với lĩnh vực này với khối lượng tăng 730% lên $6,1 tỷ so với cùng kỳ năm ngoái
- Các xu hướng đầu tư dẫn dầu năm 2021 bao gồm Tài chính phi tập trung (DeFi), NFT/Gaming và Web3
Tổng quan Dòng vốn Đầu tư Crypto Mạo hiểm 2021
2021 là năm định nghĩa lại lĩnh vực blockchain và crypto, từ một ngành công nghiệp non trẻ trở thành ngành công nghiệp đang phát triển, nơi mà đa phần các công ty ở giai đoạn mid-to-later (giai đoạn công ty gọi vốn để tăng trưởng trước khi IPO hoặc mở rộng phạm vi toàn cầu) đang tạo ra doanh thu.
Không giống như các chu kỳ trước – gần đây nhất là năm 2017, các ngành đã được chuẩn bị và có sẵn cơ sở hạ tầng để phục vụ nhu cầu từ các tổ chức, quỹ đầu tư truyền thống, nhà quản lý tài sản, công ty gia đình và các cá nhân có giá trị tài sản ròng cao.
Trong suốt năm 2021, các công ty giao dịch đại chúng (publicly traded company) MassMutual, MicroStrategy và Tesla đã thêm Bitcoin vào bảng cân đối kế toán của họ; các nhà quản lý tài sản như Blackrock, Goldman Sachs, Morgan Stanley và State Street cũng đã thêm hoặc mở rộng các dịch vụ của họ xoay quanh loại tài sản này.
Việc thể chế hóa lĩnh vực này cũng đã mở rộng sang thị trường tư nhân, với các mức đầu tư mạo hiểm lớn đã được phân bổ cho các công ty crypto. Năm nay, có nhiều khoản đầu tư tư nhân được phân bổ cho các công ty crypto hơn so với sáu năm trước cộng lại, tổng cộng tương đương khoảng $14,4 tỷ.
Tính cả năm 2021, ngành công nghiệp này đã nhận được hơn $25,1 tỷ đầu tư tư nhân thông qua tổng số 1.703 thương vụ. So với năm 2020, số lượng giao dịch tăng khoảng 126% cùng kỳ và tổng đầu tư tăng 719% cùng kỳ.
The Block Research đã phân tích 1.703 thương vụ này, xác định các verticals (các công ty trong một phân khúc thị trường cụ thể- sau đây tạm gọi là “phân khúc”) và hạng mục con (sub-category) tiếp theo của các công ty để phân chia tất cả xu hướng đã xảy ra trong năm qua và dự báo những gì chúng ta mong đợi trong năm mới.
Sự xuất hiện của các giao dịch later-stage và vốn tăng trưởng
Một trong những chỉ số hàng đầu đánh giá sự trưởng thành của lĩnh vực crypto vào năm 2021 là sự xuất hiện và tần suất của các thương vụ mà công ty đang ở giai đoạn mid to later và các công ty sử dụng vốn tăng trưởng như một phương án đầu tư.
Tính từ đầu năm đến nay, đã có 38 thương vụ later-stage (Series C – E), 78 vòng gọi vốn Series B và 10 thương vụ bổ sung liên quan đến vốn tăng trưởng để mở rộng. Các thương vụ later-stage trong năm nay có quy mô trung bình là $176,4 triệu và mức trung vị là $126,5 triệu. Trong khi đó, các vòng gọi vốn Series B có quy mô trung bình là $97,4 triệu và mức trung vị là $48 triệu.
Trong suốt năm, định giá trong các vòng gọi vốn này tiếp tục tăng và đến Q3, quy mô trung bình của các vòng gọi vốn Series B từ $40,7 triệu đã lên đến $133 triệu. Việc đăng ký quá mức cho các thương vụ này càng tăng cao do sự quan tâm mới gia tăng của các công ty tài chính truyền thống, nhà quản lý tài sản, công ty gia đình và quỹ phòng hộ. Các công ty mid to later-stage tạo ra doanh thu triển vọng hấp dẫn đối với các nhà đầu tư này.
Do nhu cầu này, đến Q3, quy mô trung bình của các vòng gọi vốn Series B đã tăng từ $40,2 triệu lên $133 triệu và mức trung vị của nó đã tăng gần gấp đôi từ $29,4 triệu lên $60 triệu. Mặc dù Q2 và Q3 có cùng số lượng vòng Series B (24), nhưng số vốn đã được huy động trong vòng Series B của Q3 gấp hơn ba lần.
Sự bùng nổ về quy mô các thương vụ năm 2021 được thấy rõ hơn khi so sánh với 2020. Năm 2020, chỉ có 4 thương vụ lớn hơn 100 triệu USD. Tính từ đầu năm 2021 đến nay, số thương vụ lớn hơn 100 triệu USD là 48 thương vụ, tương đương tăng 2.300% so với cùng kỳ năm ngoái.
Các thương vụ trong phạm vi $50 triệu đến < $100 triệu cũng có mức tăng trưởng tương tự. Các thương vụ trong phạm vi này đã tăng từ 3 năm 2020 lên 56 năm 2021.
So với năm 2020, tất cả các phạm vi quy mô đều có tần suất tăng đáng kể ngoài phạm vi $0 – <$1 triệu.
Vòng Later-stage theo phân khúc
Trước năm nay, hầu hết các công ty later-stage đều là một phần của phân khúc Giao dịch/Môi giới (Trading/Brokerage) hoặc cung cấp các Dịch vụ Tài chính Crypto (Crypto Financial Services). Trong lịch sử, các nền tảng giao dịch và sàn crypto đã có một trong những mô hình kinh doanh sinh lợi nhất và đã được chứng minh là phần lớn doanh thu được tạo ra từ phí giao dịch.
Trong khi phân khúc Dịch vụ Tài chính Crypto và Giao dịch/Môi giới vẫn chiếm hơn 1/2 tổng số thương vụ later-stage, các phân khúc như NFTs/Gaming đang bắt đầu tập trung cao hơn, với 6 thương vụ later-stage trong năm nay.
Cấp độ mid-stage có sự đa dạng hơn nữa, với phân khúc Cơ sở hạ tầng chiếm khoảng 20% các vòng gọi vốn Series B và NFTs/Gaming chiếm hơn 17% một chút.
Đối với các vòng gọi vốn Series B, các công ty NFT/Gaming nhận được nhiều vốn nhất, với hơn $2,2 tỷ và các công ty Cơ sở hạ tầng đứng thứ ba với gần $1,5 tỷ.
Các mid-stage round cho Cơ sở Hạ tầng chủ yếu là các công ty cung cấp dịch vụ khai thác và staking. Số lượng các đối thủ cạnh tranh ngày càng tăng về nền tảng hợp đồng thông minh của Ethereum, hoạt động dưới dạng blockchain Proof-of-Stake (PoS) đã tạo ra nhu cầu cao hơn đối với các công ty hỗ trợ node và staking cho các mạng này.
Triển vọng của dịch vụ staking đó là công cụ tạo ra doanh thu, điều này được minh chứng rõ ràng bởi hồ sơ Q3 của Coinbase, nơi doanh thu hàng quý tăng từ $3,3 triệu lên $81,5 triệu trong khoảng thời gian một năm.
Đối với hoạt động khai thác, giá trị ngày càng tăng của tài sản kỹ thuật số, lệnh cấm của chính phủ Trung Quốc đối với các cơ sở khai thác và mối quan tâm ngày càng cao vào sự tác động tiềm ẩn đến môi trường của việc khai thác đã thúc đẩy các cơ hội đầu tư mới vào cơ sở hạ tầng Khai thác & Node.
Sau đó, hoạt động khai thác được cung cấp bởi nguồn năng lượng thay thế đã làm lãng phí năng lượng và các địa điểm thay thế như Bắc Mỹ là những khoản đầu tư hấp dẫn.
Đối với NFTs/Gaming, sự thành công và phổ biến của các NFTs và blockchain gaming đã giúp 8 công ty trong phân khúc này đạt ngưỡng kỳ lân trong năm nay. Ngoài ra, thành công ban đầu và doanh thu tạo ra từ các gaming studio như Dapper Labs và Sorare hoặc các marketplace như Opensea tạo ra doanh thu phí từ việc bán NFT khiến các nhà đầu tư tin rằng đây cũng có thể là một mô hình kinh doanh với doanh thu bền vững.
Điều này được minh chứng bằng những bình luận gần đây của CEO sàn giao dịch crypto đại chúng Coinbase. Trong hội nghị báo cáo tài chính trực tuyến (earnings call) quý thứ ba, Brian Armstrong bày tỏ niềm tin rằng thị trường NFTs có thể lớn bằng hoặc hơn các thị trường fungible token (token có thể thay thế được).
Sự bùng nổ các kỳ lân crypto
Tần suất ngày càng tăng của các vòng mid đến later stage đã dẫn đến việc có ít nhất 65 công ty trong lĩnh vực blockchain/crypto đạt ngưỡng kỳ lân hoặc có ít nhất một công ty được định giá từ $1 tỷ trở lên. Vào tháng 10/2019, công ty nghiên cứu Huran đã tìm thấy tổng cộng 11 kỳ lân trong ngành công nghiệp blockchain. Trong hai năm qua, số lượng các công ty đạt trạng thái kỳ lân đã tăng gần 491%.
Để theo dõi sự tiến triển này, The Block Research đã tạo ra “Chỉ số Block Unicorn.” Tiêu chuẩn cho Chỉ số này được xác định thông qua định giá công khai của các vòng private, doanh thu ước tính dựa trên khối lượng giao dịch có thể so sánh và các nguồn thông tin trong ngành.
Trước năm nay, khi phân tích thì chỉ có tổng cộng 10 công ty đạt ngưỡng kỳ lân. Riêng năm nay, con số đó đã tăng gấp bốn, với 40 công ty. So với năm 2020, số lượng công ty kỳ lân mảng blockchain đã tăng 1.900% cùng kỳ.
Top 15 thương vụ gọi vốn
Sự gia tăng định giá cũng như tần suất các vòng mid to later-stage đã dẫn đến những thương vụ này, được coi như một trong những giao dịch lớn nhất trong lịch sử của ngành.
The Block Research đã phân tích 15 thương vụ hàng đầu trong lịch sử ngành, tuy nhiên đã loại trừ thương vụ thứ 15 do cùng hạng với 5 thương vụ khác, đó là Bakkt, Blockchain.com, Bullish Global, Coinbase và Paxos với số vốn huy động cùng là $300 triệu. Với duy nhất Coinbase đã hoàn thành vòng gọi vốn vào năm 2018, còn bốn thương vụ còn lại xảy ra vào năm 2021.
Có 13 trong số 14 thương vụ huy động vốn lớn nhất trong lịch sử lĩnh vực crypto diễn ra vào năm 2021. Khoản huy động $422 triệu của Bitmain năm 2018 là thương vụ duy nhất không xảy ra trong năm nay nhưng vẫn còn trong năm nay. Theo tiến độ của năm, những vụ huy động lớn hơn cũng vậy, với 4 thương vụ đủ điều kiện đã diễn ra trong hai quý đầu tiên và sau đó là 5 thương vụ diễn ra trong mỗi Q3 và Q4.
Tỷ trọng vốn huy động của các công ty này theo phân khúc là như sau: Dịch vụ Tài chính Crypto (35,7%), Giao dịch/Môi giới (21,4%), Cơ sở Hạ tầng (21,4%) và NFTs/Gaming (21,4%).
Trước năm nay, không có bất kỳ thỏa thuận NFT/Gaming nào đủ điều kiện là một trong 15 thỏa thuận lớn nhất, nhưng giờ đây 2 trong 3 vụ huy động vốn đủ điều kiện lớn nhất từ trước đến nay thuộc về các công ty blockchain gaming, bao gồm Forte với 725 triệu USD và Sorare với 680 triệu USD vòng gọi vốn Series B.
Vòng Seed & Pre-Series A
Bất chấp sự tăng trưởng của các công ty crypto mid to later-stage trong năm nay, nhà đầu tư vẫn dành nhiều sự quan tâm đến sự tăng trưởng trong tương lai của ngành và các phân khúc/công ty vẫn đang ở giai đoạn Seed hoặc Early Stage.
Tính từ đầu năm đến nay, số lượng thỏa thuận vòng Seed gấp hơn năm lần ~ khoảng 443% so với năm 2020. Trong số 1.703 thỏa thuận, 968 thỏa thuận ~ 57% là thỏa thuận vòng Seed & Pre-Series A. Quy mô trung bình của vòng Seed & Pre-Series A là $3,6 triệu và có quy mô trung vị là $2,5 triệu.
2021 trôi qua, như các thương vụ giai đoạn mid to later-stage, định giá các công ty ở giai đoạn seed & pre-series A tiếp tục tăng do các nhà đầu tư gia tăng sự tiếp cận vào lĩnh vực này.
Sự gia tăng kiểu parabol của loại thương vụ này là nhờ sự phát triển của DeFi, NFT và blockchain gaming. Tổng hợp lại, phân khúc DeFi và NFTs/Gaming chiếm gần 63% tổng số vòng Seed & Pre-Series A diễn ra trong năm nay.
DeFi
Một trong những xu hướng đầu tư chủ đạo năm 2020 là dòng vốn đổ vào các ứng dụng DeFi, kéo dài đến nửa đầu năm 2021.
Các công ty và ứng dụng đang được xây dựng trên các nền tảng hợp đồng thông minh như Ethereum và các mạng Layer-1 khác với mục tiêu đạt được một hệ thống DeFi minh bạch hơn và cung cấp khả năng kết hợp giữa các ứng dụng khác nhau. Đối với hầu hết mọi loại dịch vụ tài chính, các nhà phát triển đang cố gắng biến chúng thành một giao thức phi tập trung, dù là giao dịch, cho vay, phái sinh hay dự đoán sự kiện, v.v.
Tính từ đầu năm đến nay, khoảng 1/4 số vòng gọi vốn liên quan đến phân khúc DeFi và là loại thỏa thuận phổ biến nhất với 428 vụ huy động vốn. Hơn $1,9 tỷ đã được phân bổ cho các dự án và giao thức DeFi với quy mô trung bình và trung vị lần lượt là $5,4 triệu và $2,7 triệu.
2021 trôi qua, sự không chắc chắn và mối lo ngại về quy định pháp lý tiềm ẩn, cùng với việc mối quan tâm của các nhà đầu tư chuyển sang phân khúc NFTs/Gaming, khiến tần suất thỏa thuận DeFi giảm trong nửa cuối năm. Từ Q2 đến Q3, các thỏa thuận DeFi giảm khoảng 38% và trong hai tháng đầu tiên của Q4, chỉ có 81 thỏa thuận.
Mặc dù chậm lại, nhưng DeFi vẫn luôn là một trong hai phân khúc phổ biến nhất của các nhà đầu tư, và có nhiều sự chú ý hơn vào các khoản đầu tư có thể miễn nhiễm với bất kỳ quy định pháp lý tiềm ẩn nào.
Ví dụ: gần cuối Q3, đã có một sự hồi sinh trong đầu tư vào các dự án stablecoin phi tập trung, có thể là do SEC dự kiến sẽ kìm hãm các stablecoin tập trung như USDC, Tether và sự phụ thuộc hiện tại của các hệ sinh thái như DeFi vào chúng.
Vì lý do này, đã có sự trỗi dậy trong các dự án stablecoin và stablecoin thuật toán (algorithmic stablecoin), những dự án này không cố gắng neo giá 1:1 vào USD. Một số dự án stablecoin đã gọi vốn bao gồm UXD Protocol, Float Protocol và Angle Labs.
NFTs/Gaming
Sự gia tăng sử dụng NFT và sự tăng giá mạnh mẽ của một số vật phẩm sưu tầm nhất định đã thu hút một lượng lớn các nhà đầu tư cá nhân, tương tự như những gì đã xảy ra với DeFi.
NFT có khả năng cung cấp những cách thức mới để các content creator (người sáng tạo nội dung) kiếm tiền từ tác phẩm của họ, thông qua các social token, tác phẩm nghệ thuật kỹ thuật số, vật phẩm sưu tầm hoặc các vật phẩm trong trò chơi. Ngoài ra, NFT có vẻ như đã làm gián đoạn các lĩnh vực khác, như bán vé, monetization, âm nhạc, tên miền và thời trang/hàng xa xỉ.
Tính từ đầu năm đến nay, phân khúc NFTs/Gaming trong lĩnh vực crypto đứng thứ ba khi huy động được gần $5,0 tỷ đầu tư mạo hiểm qua 406 thương vụ. Quy mô thương vụ trung bình là $14,9 triệu và quy mô trung vị là $2,7 triệu.
2021 trôi qua, sự quan tâm đối với NFT và blockchain gaming cũng vậy, với số lượng thương vụ tăng hơn gấp đôi từ Q1 đến Q2, trở thành loại thương vụ phổ biến nhất trong bốn tháng liên tiếp vừa qua. Chỉ với một tháng còn lại trong Q4, đã có nhiều thương vụ NFTs/Gaming trong Q4 hơn Q3 (103 – 137), trong cả tháng 10 và tháng 11, khoảng 42% tổng số thương vụ là ở các công ty cung cấp NFTs hoặc gaming.
Đầu năm, một số động lực thúc đẩy phân khúc này bao gồm các bộ sưu tập, nghệ thuật, PFP (ảnh hồ sơ) kỹ thuật số độc đáo và các marketplace như Opensea cho phép mua, bán và giao dịch các bộ sưu tập này. Gần đây, sự quan tâm từ các nhà đầu tư đã chuyển sang các dự án NFT có khả năng cung cấp nhiều tiện ích hơn như quảng cáo, kiếm tiền từ nội dung và chơi game.
Mở rộng từ lĩnh vực NFTs/Gaming, Các tổ chức tự trị phi tập trung (DAO), social token và club bắt đầu thu hút sự quan tâm từ các nhà đầu tư trong toàn ngành.
DAOs và Social token tạo ra thách thức về cách kiếm tiền từ nội dung, cách con người phối hợp và làm việc cùng nhau trên internet. DAO có thể là bất cứ thứ gì từ governance token (token quản trị) và quy trình cho giao thức DeFi, “social club” (câu lạc bộ xã hội) hay một kênh Discord nơi yêu cầu một số lượng token nhất định, đến cả các nhóm đầu tư được kiểm soát bởi cộng đồng, nơi các thành viên góp vốn để đầu tư vào các cơ hội crypto mới.
Khi quan sát phân khúc này chi tiết hơn và theo các hạng mục con, khoảng 47% vụ huy động vốn trong năm nay liên quan đến blockchain gaming. Cụ thể hơn, lĩnh vực chính là game/studio mới, dành riêng cho gaming NFT và các nhóm chơi game theo kiểu DAO để tăng khả năng tiếp cận và giúp người chơi mới dễ dàng tham gia các trò chơi kiểu play-to-earn.
Một vấn đề tiềm ẩn của các game play-to-earn là việc yêu cầu vật phẩm và hay tài sản kỹ thuật số để làm điều kiện tiên quyết, điều này gây khó cho những người chơi tiềm năng. Các gaming guild như Yield Guild Games hoặc Avocado Guild có ý định khép lại rào cản này bằng cách hoạt động như một “guild” hoặc cộng đồng nơi chủ sở hữu của những tài sản này có thể cho người chơi khác mượn, đổi lại là một phần lợi nhuận tạo ra.
Trong hình trên, chúng tôi làm nổi bật một số vụ huy động vốn đáng chú ý trong năm nay do các gaming guild tiến hành.
Game P2E, còn thường được gọi là “GameFi”, đã trở nên phổ biến nhờ sự thành công của Axie Infinity của studio Sky Mavis. Trò chơi này đã thành công ở các khu vực như Philippines, bởi chỉ bằng việc chơi game, người dân nơi đây cũng có thể tạo ra thu nhập.
Mặc dù gaming được xem là một usecase tiềm năng cho công nghệ blockchain trong nhiều năm, nhưng năm nay mới là bước ngoặt phát triển nhờ vào tiến triển của công nghệ Layer-2 và các nền tảng Layer-1 thay thế, cung cấp thông lượng cần thiết cho các game.
Các loại game đang phát triển thu hút đầu tư bao gồm các game nhập vai (role-playing game), game giao dịch thẻ bài như Parallel – game thẻ bài khoa học viễn tưởng. Vào tháng 10, dự án đã huy động được $50 triệu với mức định giá $500 triệu do Paradigm dẫn đầu.
Một động lực duy nhất của các game thẻ bài blockchain đó là các thẻ trong game có thể bị “giảm sức mạnh” và hoặc “tăng sức mạnh” nếu một thẻ cụ thể được tạo ra quá mạnh. Với các game giao dịch thẻ bài phổ biến thiên về vật lý, như series Magic the Gathering, một số thẻ bài nhất định bị cấm tham gia các giải đấu do chỉ số/đặc điểm của chúng quá mạnh.
Các game thu thập thẻ kỹ thuật số sẽ có giá trị vào năm 2022, vì nếu bất kỳ dự án nào trong số này đạt được một chút sức hút, thì sẽ có một thị trường khả dụng rộng lớn (addressable market – nhu cầu của thị trường) để khai thác. Wizards of the Coast, nhà phát hành của “Magic: The Gathering”, và công ty mẹ Hasbro, Inc., đã thông báo rằng họ đã đạt doanh thu kỷ lục $816 triệu vào năm 2020.
Sự trỗi dậy của tương lai multi-chain và L1s
Một trong những xu hướng chính trong suốt năm 2021 là việc tăng cường sử dụng các nền tảng hợp đồng thông minh L1, một giải pháp thay thế cho Ethereum hoặc nền tảng L2, cung cấp khả năng mở rộng tốt hơn. Tìm hiểu thêm về sự phát triển này và hoạt động đã xảy ra trên các mạng L1 cụ thể, vui lòng tham khảo phần Layer-by-Layer trong báo cáo này.
Không giống với các chu kỳ trước, nơi các mạng blockchain thay thế thường là các dự án chưa hoàn thiện tự quảng cáo là “tốt hơn, nhanh hơn, v.v.” so với các mạng blockchain như Ethereum và Bitcoin, các chỉ số sử dụng và đầu tư vào các hệ sinh thái thay thế này trong năm nay cho thấy rằng một số có thể duy trì và tồn tại lâu hơn.
Triển vọng của một tương lai đa chuỗi đã dẫn đến việc có nhiều khoản đầu tư hơn cho các dự án được thiết kế để hỗ trợ nhiều mạng blockchain, hay để nằm trên một trong các mạng L2 của Ethereum hoặc đặc biệt là dành cho một mạng blockchain hoàn toàn khác với Ethereum .
Để theo dõi tiến trình này, The Block Research đã phân tích tất cả các dự án DeFi và NFTs/Gaming gọi vốn trong năm nay, tổng cộng, có 836 thương vụ và cũng đã quan sát các giao thức blockchain mà các dự án này dự định hỗ trợ.
Giữa các dự án DeFi và NFTs/Gaming, khoảng 33% đã gây quỹ trong năm nay có ý định hỗ trợ nhiều blockchain. Phần lớn các dự án tự quảng cáo là “Multi-Chain” tương thích với EVM, nghĩa là họ có hỗ trợ Ethereum, các công nghệ L2 tiếp theo của Ethereum và các mạng L1 tương thích khác như Avalanche, Binance Smart Chain, Fantom,
Mặc dù các khoản đầu tư và sự chú ý vào các giải pháp thay thế cho Ethereum ngày càng tăng, việc đầu tư vào hệ sinh thái của Ethereum vẫn mạnh mẽ với nhiều khoản đầu tư nhất khi có hơn 1/4 các thương vụ DeFi và NFTs/Gaming là các dự án tập trung vào Ethereum.
Phân khúc NFTs/Gaming tập trung vào Ethereum nhiều hơn so với DeFi. Các hạng mục con mới nổi trong phân khúc này đang đạt được sức hút, như social token và DAO, chủ yếu đến từ hệ sinh thái Ethereum. Tuy nhiên, chúng tôi mong đợi các lĩnh vực như gaming sẽ phát triển mạnh mẽ đối với các giải pháp thay thế L1 và L2.
Bối cảnh NFTs/Gaming hiện tại giống với DeFi trong giai đoạn đầu, khi mà phần lớn các dự án mới hơn và sự đổi mới lần đầu tiên bắt đầu trên Ethereum, nhưng sau đó các dự án mở rộng hoặc chuyển sang các mạng như Binance Smart Chain và Polygon do khả năng tương thích EVM và cuối cùng là vốn bắt đầu phân bổ cho các dự án xây dựng trên các hệ sinh thái L1 khác.
Ngoài Ethereum, hệ sinh thái Solana cũng đã thu hút được nhiều sự quan tâm nhất từ các nhà đầu tư. Mạng lưới blockchain của hệ sinh thái này ra mắt vào tháng 4/2020, đã tăng trưởng đáng kể khi sàn giao dịch crypto FTX thông báo vào tháng 7/2020 rằng dự án sàn phi tập trung Serum sẽ được xây dựng trên Solana.
Ngoài ra, trong Q2 năm ngoái, Solana Labs, công ty phát triển của Solana, đã huy động được $314,15 triệu trong vòng private token sale với Andreessen Horowitz (a16z) và Polychain Capital dẫn đầu.
Giữa các thương vụ gọi vốn của DeFi và NFTs/Gaming, có 73 thương vụ trên Solana, trong khi Polkadot nắm giữ vị trí cao nhất tiếp theo với 53 thương vụ.
Các mạng blockchain khác đã thu được ít nhất 5 khoản đầu tư vào hệ sinh thái của họ bao gồm Avalanche, Binance Smart Chain, Cardano, Cosmos, Flow blockchain và Polygon.
Web 3
Ngoài DeFi và NFTs/Gaming, một trong những xu hướng đầu tư phổ biến nhất là các dự án được phân loại là Web3. Đối với phân loại đầu tư của chúng tôi, các dự án thuộc danh mục này sẽ bao gồm danh tính, quản lý dữ liệu, quyền sở hữu, monetization và lưu trữ, tổ chức do cộng đồng sở hữu và việc điều hành được kích hoạt bởi công nghệ blockchain.
Một trong những xu hướng đầu tư chính vào Web3 là các dự án phát triển mạng xã hội phi tập trung (decentralized social networks).
Một trong những vấn đề hay mối quan tâm hàng đầu với mạng xã hội là các nhà sản xuất nội dung (content producer) thường phải tuân theo các điều khoản và điều kiện của các trang web họ đang sử dụng và bị kiểm duyệt, cấm hoặc bị hủy kiếm tiền (demonetized – việc người dùng bị mất khả năng kiếm tiền từ việc quảng cáo).
Demonetization có thể được liên kết trực tiếp với monetization của các nền tảng này với nguồn thu nhập chính đến từ quảng cáo. Những thông tin và nội dung có thể gây tranh cãi, xung đột và gây khó chịu cho người dùng có thể bị hủy kiếm tiền do nhà quảng cáo không muốn liên kết với nội dung đó.
Các mạng xã hội phi tập trung có khả năng tái cấu trúc các phương thức khuyến khích và tạo ra doanh thu của các nền tảng này, vì chúng là các giao thức phi tập trung chứ không phải là các công ty tập trung mà phải chịu sự kiểm duyệt hoặc khiếu nại từ khách hàng. Thay vào đó, content creator sẽ được tương tác trực tiếp với khán giả theo phương thức ngang hàng (Peer-to-Peer) trên các mạng này thay vì thông qua bên thứ ba.
Khoản huy động lớn nhất từ một trong những mạng xã hội này gồm có DeSo (trước đây là BitClout) – nền tảng social media (phương tiện truyền thông mạng xã hội), đã huy động được tổng $200 triệu khi bán token cho các nhà đầu tư, bao gồm Andreessen Horowitz (a16z), Coinbase Ventures và Sequoia.
Các giao thức mở (open protocol) khác về lĩnh vực nội dung và social media nhận được vốn đầu tư gồm có RSS3, Solcial, Torum. Tương tự như mạng xã hội, các giao thức hỗ trợ phát trực tuyến (Streaming) như Livepeer, một nền tảng phát trực tuyến dựa trên Ethereum, đã đạt được $20 triệu vốn đầu tư, dẫn đầu bởi Digital Currency Group trong Q3.
Ngoài mạng xã hội, các lĩnh vực trọng tâm khác như lưu trữ tệp và viễn thông phi tập trung. Sự phát triển trong lĩnh vực NFTs/Gaming đã khiến các giải pháp lưu trữ dữ liệu như Arweave nhận được nhiều sự quan tâm hơn, vì một trong những use case chính cho đến nay là lưu trữ nội dung siêu dữ liệu của NFTs (hình ảnh, gif, video hoặc âm thanh).
Với lĩnh vực viễn thông, dự án blockchain Helium đã huy động được $111 triệu trong đợt bán token, trong đó có Andreessen Horowitz, Alameda Research, Ribbit Capital, 10T Holdings và Multicoin Capital tham gia đầu tư. Mạng viễn thông phi tập trung cung cấp mạng không dây 5G, dự định giới thiệu các cấu trúc khuyến khích mới (incentive structures) cung cấp quyền truy cập internet.
Ngoài ra, để các dự án Web3 thành công, khả năng tương tác và chuyển đổi liền mạch giữa các ứng dụng và mạng blockchain là điều cần thiết. Vì lý do này, các giao thức cross-chain đang nỗ lực cung cấp lớp giao tiếp này cũng đã nhận được vốn đầu tư trong suốt năm.
Một số dự án này bao gồm Axelar, LayerZero, deBridge và ngoài ra, XMTP cũng đã có được $20 triệu vốn huy động cho giao thức truyền thông của nó, cho phép các ví crypto giao tiếp với nhau. Xem phần Web3 để tìm hiểu thêm.
Các công ty thuộc phân khúc Dịch vụ Tài chính Crypto nhận được nhiều vốn đầu tư nhất trong số các phân khúc năm 2021. Tổng cộng, phân khúc này đã nhận được hơn $6,3 tỷ qua 198 thương vụ. Quy mô trung bình là $36,2 triệu và quy mô trung vị là $6,0 triệu.
Phân khúc này đã có 20 thương vụ huy động được $100 triệu trở lên trong cả năm.
Phân khúc cung cấp cơ sở hạ tầng thanh toán và/hoặc cung cấp tiền fiat vào hệ sinh thái crypto có một số thương vụ đáng chú ý như vòng gọi vốn $440 triệu của Circle, $555 triệu của Moonpay, $60 triệu của Eco cũng như thương vụ của Ramp và Xanpool.
Cả Ramp Network và Xanpool đều cho phép trao đổi fiat-to-crypto, nền tảng này có thể được tích hợp bởi các doanh nghiệp crypto, sàn giao dịch, marketplace, ví và ứng dụng.
Việc tăng cường thể chế hóa lĩnh vực đã dẫn đến nhiều khoản đầu tư mới vào các công ty cung cấp dịch vụ tài chính crypto, và cũng chính những nhà đầu tư này là người sử dụng dịch vụ. Một số các khoản huy động này bao gồm Fireblocks với $310 triệu, Paxos với $300 triệu, NYDIG với $100 triệu vốn huy động và sau đó tăng thêm $200 triệu nữa, Amber Group với $100 triệu, Bitwise với $100 triệu và Copper với $50 triệu.
Các dịch vụ cho vay crypto đang ở trong tình huống pháp lý không khả quan ở Mỹ, với những dịch vụ có khả năng được xem là chứng khoán chưa đăng ký. Ví dụ: Coinbase – sàn giao dịch đại chúng crypto trong năm nay đã hủy bỏ việc ra mắt sản phẩm cho vay của mình sau khi được SEC thông báo rằng họ có thể sẽ bị kiện. Mặc dù vậy, các công ty cung cấp dịch vụ cho vay vẫn tiếp tục nhận được vốn đầu tư từ quốc tế.
BlockFi đã hoàn thành vòng gọi vốn Series D trị giá $350 triệu. Ở châu Âu, Celsius Network có trụ sở tại London đã hoàn thành khoản huy động $750 triệu và Tesseract có trụ sở tại Phần Lan đã huy động được $25 triệu trong vòng gọi vốn Series A.
Ledn, một công ty cho vay cung cấp dịch vụ cho Châu Mỹ Latinh, đã nhận được vốn huy động $30 triệu. Vauld, một nền tảng cho vay crypto có trụ sở tại Singapore cũng đã hoàn thành vòng Series A với $25 triệu do Valar Ventures của Peter Thiel dẫn đầu.
Ngoài ra, trong các dịch vụ tài chính crypto, các công ty và dự án đóng vai trò là cầu nối cho các dApp; hay các công ty và dự án cho phép truy cập DeFi một cách pháp lý hơn cũng nhận được sự chú ý đầu tư.
Meow Technologies là một ví dụ về sự hội tụ của DeFi và công ty tập trung. Thông qua Meow Technologies, các kế toán được tiếp cận lợi suất crypto (crypto yields) bằng cách hợp tác với các cơ sở cho vay crypto và cho vay ngắn hạn với lợi suất cao. Kết quả là, công ty đã thu hút được $5 triệu đầu tư từ các nhà đầu tư đáng chú ý như sàn Coinbase và Gemini của Mỹ và sàn giao dịch Jump Capital.
Giao dịch/Môi giới (Trading/Brokerage)
Phân khúc Giao dịch/Môi giới đứng thứ 3 trong năm 2021, với khoảng $4,5 tỷ được huy động cho 118 công ty thuộc ngành này. Đợt huy động vốn lớn nhất thuộc về sàn giao dịch crypto FTX với $900 triệu, định giá công ty là $18 tỷ. Công ty cũng đã huy động được thêm $420,69 triệu vào cuối tháng 10 trong vòng gọi vốn Series B-1.
Sàn giao dịch này cung cấp các nền tảng riêng biệt cho khách hàng quốc tế và phần lớn tập trung tại Mỹ. FTX đã thực hiện các chiến dịch tiếp thị tích cực để chiếm thị phần từ các sàn giao dịch tại Mỹ như Coinbase – sàn giao dịch đại chúng. Đến nay, FTX đã mở rộng quan hệ đối tác với MLB, TSM eSports, mua quyền đặt tên cho đấu trường Miami Heat và thu hút những nhân vật thể thao nổi tiếng như Tom Brady, Steph Curry và Aaron Jones.
Một thương vụ gọi vốn khác của một sàn giao dịch có trụ sở tại Mỹ đó là Gemini với $400 triệu và mức định giá $7,1 tỷ. Kể từ khi cặp song sinh Winklevoss thành lập công ty vào năm 2014, gọi vốn bằng cách bán cổ phần được sử dụng đầu tiên để huy động vốn từ bên ngoài. Khoản vốn này được cho là để giúp Gemini đầu tư vào việc xây dựng một metaverse phi tập trung hơn.
Một xu hướng khác đối với lĩnh vực crypto và nền tảng giao dịch là sự trưởng thành của các sàn giao dịch crypto, họ phục vụ cho các khu vực đang phát triển hoặc các khu vực được coi là khu vực tăng trưởng chính của lĩnh vực tài sản kỹ thuật số.
Trong suốt năm, có các khoản đầu tư liên tục vào Châu Phi, các nước Châu Mỹ Latinh, Đông Nam Á và Trung Đông.
Các công ty thuộc danh mục này bước vào giai đoạn mid to even later, gồm các thương vụ gọi vốn của Bitso, BitOasis, CoinSwitch Kuber, Mercado Bitcoin, Zipmex, Ripio và CoinDCX.
Khoản huy động $90 triệu đã khiến CoinDCX trở thành sàn giao dịch crypto đầu tiên của Ấn Độ đạt trạng thái kỳ lân với mức định giá $1,1 tỷ.
Sáp nhập & Mua lại (M&A)
Liên tiếp hai năm, các thương vụ M&A ở mức cao kỷ lục trong ngành. 201 thương vụ mua lại đã diễn ra, cao hơn mức cao trước đó (85) vào năm ngoái. Hoạt động M&A đạt mức tăng trưởng gần 131% với cùng kỳ năm ngoái.
Với mục đích của nghiên cứu này, The Block Research không liệt kê các thương vụ mua lại với mục đích đặc biệt (SPAC), số lượng những thương vụ này ngày càng tăng trên thị trường nói chung và thị trường crypto nói riêng như một cách để các công ty thực hiện niêm yết.
Khối lượng giao dịch M&A trong lĩnh vực crypto cho đến nay đã vượt qua $6 tỷ trong năm nay, tăng khoảng 730% so với cùng kỳ năm ngoái. Con số $6 tỷ không chỉ là kỷ lục về khối lượng giao dịch, mà nó còn gần gấp đôi khối lượng của 8 năm trước cộng lại.
Hoạt động M&A trong năm nay đã có 13 thương vụ được đánh giá là những thương vụ lớn nhất từ trước đến nay trong ngành. Tương tự như các thương vụ tài trợ cá nhân, 80% trong 15 thương vụ mua lại lớn nhất lịch sử của ngành đã diễn ra trong năm nay.
Thương vụ Galaxy Digital mua lại BitGo – công ty lưu ký (custodian) crypto với giá $1,2 tỷ là thương vụ mua lại lớn nhất cho đến nay; việc này đã giúp Galaxy trở thành công ty môi giới trọn gói, cạnh tranh với dịch vụ của các đối thủ như Coinbase.
Thương vụ lớn thứ hai năm nay và lịch sử của ngành là thương vụ Riot Blockchain mua lại công ty khai thác Bitcoin Bắc Mỹ Whinstone với giá $651 triệu. Một thương vụ lớn khác đó là thương vụ Northern Data – một cơ sở khai thác, mua lại Bitfield với giá $575 triệu.
DHS Consulting đã hoàn tất thương vụ mua lại tập đoàn giao dịch tài sản kỹ thuật số Allentro với giá $575 triệu. Với thương vụ này, DHS dự định ra mắt tính năng cung cấp giá cả hai chiều trên thị trường gọi vốn đầu tư một cách hoàn toàn tự động.
J.C. Flowers & Co. đã mua lại 30% cổ phần của LMAX Digital với giá $300 triệu, đây là sàn giao dịch crypto có tổ chức do LMAX Group điều hành.
Sàn giao dịch crypto Coinbase, cũng hoạt động tích cực với các thương vụ mua lại, với số lượng thương vụ nhiều nhất (8) so với bất kỳ công ty nào trong năm nay; và là công ty tham gia tích cực nhất trong lịch sử M&A với tổng số 27 thương vụ mua lại. Năm nay, các thương vụ mua lại gồm các công ty RouteFire, Bison Trails, Skew, Zabo, ATS Wallet, Polychain Labs, Agara và BRD wallet.
Việc Coinbase mua lại nền tảng thực thi giao dịch Routefire và công ty cung cấp dữ liệu & phân tích Skew và Zabo cho thấy công ty tiếp tục tập trung tăng cường các dịch vụ cho tổ chức (institutional offering) của mình.
Dữ liệu sẵn có về hoạt động và sức khỏe của thị trường tài sản kỹ thuật số và các tài liệu giáo dục khác do Skew và Zabo cung cấp, sẽ là các tính năng bổ sung cho khả năng thực thi các giao dịch với quy mô lớn hơn cho khách hàng của Coinbase.
Như đã có lưu ý trước đó, doanh thu hàng quý của Coinbase tăng từ $3,3 triệu lên $81,5 triệu trong một năm và vì lý do này, Coinbase đã thực hiện hai vụ mua lại lớn, cho thấy nỗ lực của họ trong việc củng cố mảng kinh doanh hiện tại. Công ty đã mua lại Bison Trails và Polychain Labs với giá ước tính $80 triệu và $160 triệu, cả hai đều là các công ty cung cấp dịch vụ staking lớn nhất cho nhiều mạng blockchain.
Một số sàn giao dịch crypto khác cũng hoạt động tích cực với các thương vụ mua lại mặc dù ít hơn Coinbase. Sàn giao dịch crypto Gemini đã thực hiện thương vụ mua lại đầu tiên trong năm nay, Gemini đã mua lại Blockrize để hỗ trợ cho việc ra mắt thẻ tín dụng crypto-rewards (thưởng bằng crypto) và Shard X để tăng cường dịch vụ lưu ký (custodial service) của mình.
Gemini cũng mua lại nền tảng dự đoán thị trường không còn hoạt động Guesser để giúp củng cố các dịch vụ DeFi của mình và sự chấp thuận stablecoin GUSD.
Mặc dù không phải là một sàn giao dịch, NYDIG cũng đã thực hiện các thương vụ mua lại để mở rộng dịch vụ. Đây là công ty cạnh tranh với dịch vụ cho tổ chức (institutional offering) của Coinbase trong việc phục vụ những khách hàng có giá trị tài sản ròng cao (high net worth – chỉ những tổ chức có tài sản lưu động cao) muốn mua bitcoin.
Mặc dù hầu hết các công ty cung cấp dịch vụ cho tổ chức đang tìm cách mở rộng số lượng tài sản kỹ thuật số mà nó hỗ trợ qua dịch vụ giao dịch và staking, thì hành động của NYDIG cho thấy rằng họ chỉ tập trung vào Bitcoin và hệ sinh thái tiếp theo của nó.
NYDIG đã mua lại công ty cung cấp dữ liệu và phân tích Digital Assets Data, công ty cho vay thương mại cho ngành khai thác bitcoin Arctos Capital và ứng dụng thanh toán bitcoin Bottlepay. Việc mua lại Bottlepay sẽ cho phép NYDIG tích hợp Lightning Network của Bitcoin vào nền tảng Bitcoin full-stack hiện có.
(hết phần 2)
Bài viết được Ellie Nguyễn biên tập từ “Digital Asset 2022 Outlook” bởi The Block Research; với mục đích cung cấp thông tin và phi lợi nhuận. Chúng tôi không khuyến nghị đầu tư và không chịu trách nhiệm cho các quyết định đầu tư liên quan đến nội dung bài dịch.
—————————————————
👉 Theo dõi FXCE Ventures
Group Chat | Research Hub | FXCE Spotlight | Tổng hợp airdrop | FXCE Pool Coin