Tiêu điểm chính
- Việc phát triển các giải pháp Layer-2 là chìa khóa để cải thiện Khả năng mở rộng của Ethereum và sẽ thúc đẩy những tiến bộ nhanh chóng trong công nghệ rollup.
- Boba Network là một Optimistic rollup được xây dựng trên mạng lưới Ethereum. Nó cho phép phí giao dịch thấp hơn, thông lượng cao hơn và tăng khả năng hợp đồng thông minh.
- BOBA token có thể được sử dụng để quản trị, staking và thanh toán phí gas.
Phần mở đầu
Có một quan niệm sai lầm phổ biến rằng The Merge (Sự chuyển đổi của Ethereum sang Proof-of-Stake) sẽ là giải pháp cho vấn đề phí gas cao của Ethereum. Trong khi The Merge sẽ là một nâng cấp hoành tráng cho Ethereum, phí gas có thể sẽ vẫn ở mức cao vì người dùng vẫn phải trả phí cho validator.
Ban đầu, sharding đã được dự kiến triển khai cùng với The Merge như một giải pháp cho phí gas cao. Sharding sẽ làm giảm tắc nghẽn mạng lưới và phí gas trong khi tăng thông lượng giao dịch. Tuy nhiên, do sự thay đổi trong lộ trình Ethereum rollup-centric, sharding hiện được lên lịch vào một lúc nào đó trong năm 2023 tùy thuộc vào thời điểm The Merge diễn ra.
Các giải pháp mở rộng quy mô Ethereum gói hàng trăm giao dịch vào một giao dịch duy nhất, sau đó giải quyết trên Layer-1. Việc này phân phối phí giao dịch Layer1 giữa tất cả mọi người trong gói và có thể giảm phí gas lên đến 100 lần. Boba Network thực hiện theo cách tiếp cận này bằng cách cung cấp cho người dùng một mạng lưới thay thế để giao dịch với mức phí thấp và thông lượng cao mà không phải hy sinh tính bảo mật của Ethereum.
Hệ sinh thái đã chứng kiến sự chú ý chuyển sang các nền tảng Layer-2 vào năm 2021, và xu hướng này sẽ tiếp tục vì Layer-2 vẫn đang trong giai đoạn đầu phát triển và đang cải thiện nhanh chóng.
Boba Network là gì?
Boba Network là một giải pháp mở rộng quy mô layer-2 trên Ethereum nhằm thúc đẩy công nghệ Optimistic rollup. Nó được xây dựng và hỗ trợ bởi Enya, một công ty giải pháp cơ sở hạ tầng phi tập trung, chú trọng vào việc đổi mới tiên phong trong các lĩnh vực framework phần mềm và quyền riêng tư phi tập trung.
Enya đã trở thành một trong những nhà cung cấp dịch vụ tính toán đa bên lớn nhất và hiện đang phục vụ hơn 10 triệu người dùng trên 91 quốc gia.
Trong năm 2018, Alan Chiu và Jan Liphardt gặp nhau tại Đại học Stanford và thành lập Enya. Trước Enya, Chiu là đối tác của XSeed Capital, nơi công ty chủ yếu xây dựng và đầu tư vào các công ty khởi nghiệp công nghệ doanh nghiệp. Mặt khác, Liphardt đã dành phần lớn sự nghiệp của mình với tư cách là giáo sư, bao gồm cả việc giảng dạy tại StartX Accelerator, nơi ông hỗ trợ các công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực phân tích và phần cứng.
Vào tháng 5 năm 2021, testnet ra mắt với tên OMGX. Sau đó nó được đổi tên thành Boba Network do nỗ lực nghiên cứu và phát triển chung giữa Enya và OMG Foundation (trước đây là OMG Network). OMG Foundation là một tổ chức phi lợi nhuận nhằm mở rộng hệ sinh thái Ethereum thông qua sự hỗ trợ liên tục của Mạng lưới OMG Plasma và Mạng lưới Boba. Trong khi Boba Network duy trì sự hỗ trợ từ OMG Foundation, việc phát triển thêm mạng lưới chủ yếu do Enya và Boba Network DAO xử lý.
Mainnet của Mạng lưới Boba chính thức tung ra vào tháng 9 năm 2021 với mục tiêu giảm phí giao dịch và tính toán, tăng thông lượng và tăng khả năng của các hợp đồng thông minh trên mạng lưới Ethereum.
Kiến trúc
Để tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển dữ liệu, cần có trình sắp xếp (sequencer) để đặt và gói nhiều giao dịch thành một lô trên Layer-2 và sau đó gửi lại lô đó cho Ethereum thông qua một giao dịch duy nhất. Hiện tại, Boba Network có một sequencer node được vận hành bởi Boba Network, nhưng trong tương lai, nhà điều hành của sequencer node này sẽ được xác định bởi cơ chế quản trị của mạng lưới.
Các sequencer thực hiện các chức năng của chúng một cách lạc quan với giả định rằng tất cả các giao dịch đều hợp lệ, do đó có tên là “Optimistic rollup.”
Thông thường, mạng lưới sẽ có một khoảng thời gian thử thách, theo đó người dùng có thể gửi bằng chứng gian lận để thách thức giả định đó. Nếu giao dịch không hợp lệ, người thách thức sẽ được nhận được một khoản thưởng. Tuy nhiên, các bằng chứng gian lận vẫn chưa được kích hoạt vì mạng lưới vẫn đang trong quá trình phát triển.
Kiến trúc Optimism ban đầu đã được nâng cấp với việc triển khai cơ chế dựa trên swap. Tính năng này cho phép người dùng rút tiền từ Boba Network về Ethereum trong vài phút so với thời gian rút thông thường là bảy ngày.
Thay vì chờ đợi quá trình hoàn thiện block được liên kết với các đợt Optimistic rollups, người dùng có tùy chọn sử dụng cơ chế swap để bỏ qua sự chậm trễ này. Cơ chế tính người dùng một khoản phí tiện lợi nhỏ sau đó được phân phối cho các nhà cung cấp thanh khoản như một động lực.
Vào tháng 3 năm 2022, Hybrid Compute đã được triển khai để cung cấp các chức năng mà trước đây không có trên mạng lưới. Hybrid Compute cho phép các hợp đồng thông minh của Mạng lưới Boba dễ dàng giao tiếp và tương tác với tất cả các hệ thống máy tính không phân tán hiện có (hệ thống Web2). Nó hoạt động như một “pipe” giữa bộ sắp xếp của Boba Network và API của nguồn bên ngoài.
Sử dụng pipe này là một quá trình khá đơn giản. Người dùng chỉ cần một hợp đồng thông minh có thể thực hiện các lệnh Turing và một máy chủ bên ngoài chấp nhận các lệnh và trả dữ liệu về định dạng tương thích với EVM. Do đó, các hợp đồng thông minh có thể gọi các thuật toán phức tạp như bộ phân loại máy học, tương tác với dữ liệu trong thế giới thực, hoặc đồng bộ hóa với trạng thái mới nhất của các máy chủ bên ngoài.
Không giống như các Optimistic rollups, Boba Network có tính năng truyền tin cross-chain và công cụ phát hiện gian lận cộng đồng giúp bất kỳ ai cũng có thể xác minh các giao dịch một cách độc lập.
Mạng lưới Boba cũng thực hiện một logic định giá gas khác, cập nhật phí bảo mật Layer-1 sau mỗi 10 phút với việc làm mịn để giảm các biến động giá lớn. Phần trăm thay đổi tối đa từ giá trị này sang giá trị khác được giới hạn ở mức 10% giá gas hiện tại trên mỗi Price Feed Oracle của Mạng lưới Boba, là một fork của các hợp đồng thông minh của Chainlink.
Ngoài ra, Boba Network đã phát triển một cầu nối NFT để tạo điều kiện cho việc kết nối các NFT giữa Mạng lưới Boba và Ethereum. Tuy nhiên, chỉ các hợp đồng NFT chuyên biệt mới tương thích với cầu nối này (ví dụ L2StandardERC721.sol).
BOBA Tokeneconomics
BOBA là token quản trị và đặt staking ERC-20 dựa trên Ethereum của Boba Network.
Tại thời điểm ban đầu, 500 triệu BOBA đã được khai thác trước và phân bổ cho các bên được mô tả trong biểu đồ trên, trong đó khoảng 150 triệu BOBA đã được lưu hành. Lần phân phối ban đầu chủ yếu là kết quả của đợt airdrop (140 triệu BOBA) cho phép những người sở hữu OMG token tại thời điểm snapshot vào tháng 11 năm 2021 yêu cầu BOBA trên cơ sở tỉ lệ 1:1.
BOBA chủ yếu hoạt động như token quản trị cho Boba Network DAO, chịu trách nhiệm về các quyết định liên quan đến các sáng kiến cộng đồng và tương lai của mạng lưới. Để tham gia vào quản trị, người sở hữu stake BOBA để đổi lấy xBOBA và nhận được một phiếu bầu cho mỗi BOBA được stake.
Hiện tại, các staker cũng nhận được phần thưởng BOBA được phân phối từ kho bạc Boba. Khi phí của Mạng lưới Boba đã ổn định, một phần của mỗi khoản phí giao dịch mà mạng lưới kiếm được sẽ được trả cho các staker và lượng phát thải từ kho bạc Boba.
Hơn nữa, các BOBA token từ kho bạc được sử dụng để khuyến khích sự phát triển của mạng lưới. Một loạt các sáng kiến được tài trợ bằng những token này, bao gồm chương trình tiền thưởng lỗi, phần thưởng khai thác thanh khoản và các ưu đãi bắc cầu.
Vào tháng 4 năm 2022, DAO đã thông qua một đề xuất quản trị cho phép BOBA được sử dụng làm token gas cho mạng lưới. Mặc dù người dùng vẫn có thể thanh toán phí gas bằng ETH, nhưng việc sử dụng BOBA làm token gas thay vào đó sẽ được chiết khấu 25% phí.
Hệ sinh thái Boba Network
Vì Mạng lưới Boba vẫn còn trong giai đoạn sơ khai, nó đang trong quá trình thu hút các protocol mới để xây dựng trên mạng lưới. Dựa theo Mạng lưới Boba, 39 dự án đã ra mắt hoặc đang phát triển trên mạng lưới. Chúng bao gồm các dự án như Synapse, TofuNFT và Dodo, nổi bật nhất là ứng dụng phi tập trung OolongSwap, DEX gốc của chuỗi.
OolongSwap chiếm phần lớn hoạt động trên chuỗi và chịu trách nhiệm về 56% trong tổng số TVL bị khóa trong các protocol DeFi. Hoạt động trên Mạng lưới Boba chủ yếu bị chi phối bởi năm protocol DeFi hàng đầu về TVL, như thể hiện trong biểu đồ trên.
Để phát triển hơn nữa hệ sinh thái Boba Network, chương trình khuyến khích “WAGMI” cho các nhà xây dựng đã được đưa ra vào tháng 1 năm 2022 như một giải pháp thay thế sáng tạo cho các chương trình khai thác thanh khoản truyền thống.
Nó cho phép các dự án được hỗ trợ để triển khai trên Boba nhằm khuyến khích người dùng với WAGMI token. Sau đó, người dùng có thể nhận được các tùy chọn tương tác với các protocol này theo những thông số được thiết lập bởi các protocol riêng lẻ. Các tùy chọn này gắn liền với các chỉ số đo lường hiệu quả công việc (KPI) xác định các khoản thanh toán BOBA dựa trên hiệu suất của Mạng lưới Boba trong hơn một tháng.
Ví dụ, nếu TVL của Boba Network xác định các Tùy chọn WAGMI, TVL càng cao trong khoảng thời gian này thì các tùy chọn càng có giá trị. Sau đó, người dùng có thể đổi các Tùy chọn WAGMI của họ cho BOBA sau thời gian thanh toán một tháng.
Mỗi tháng, một phiên bản mới của chương trình WAGMI được đưa ra để cập nhật các thông số KPI và danh sách dự án được hỗ trợ. Boba Network đã hợp tác với UMA Protocol, một nền tảng hợp đồng tài chính phi tập trung, để tạo điều kiện cho việc giám sát các KPI này. Những optimistic oracles của UMA Protocol cho phép token được khóa trong các hợp đồng thông minh và sau đó được thanh toán cho người dùng dựa trên KPI của mạng lưới.
Những cập nhật tiếp theo cho Boba Network
Nguồn: Boba Network Discord
Lộ trình mạng lưới Boba chia tiến trình thành bốn giai đoạn. Giai đoạn hiện tại là “Boba 2”, giới thiệu mainnet Hybrid Compute vào tháng 3 năm 2022. “Boba 3” dự kiến sẽ phát hành trực tuyến trên Rinkeby Testnet vào tháng 5 năm 2022, với mainnet dự kiến ra mắt vào tháng tiếp theo.
Sự ra mắt của Boba 3 sẽ là bước đầu tiên trong quá trình chuyển đổi mạng lưới sang kiến trúc Layer-2 thay thế. Mạng lưới sẽ chạy hai hệ thống (Optimistic rollup và Zipup) cạnh nhau để đảm bảo quá trình chuyển đổi diễn ra suôn sẻ.
Các hệ thống sẽ chạy song song với nhau cho đến khi “Boba 4” ra mắt, hệ thống này sẽ chuyển đổi mạng lưới để chỉ chạy trên hệ thống Zipup mới. Boba 4 dự kiến sẽ ra mắt trên testnet Rinkeby vào tháng 8 năm 2022, với mainnet dự kiến ra mắt vào tháng 10 năm 2022.
Mục tiêu chính của sự thay đổi kiến trúc này là cải thiện bảo mật và giảm chi phí đồng thời làm cho mạng lưới dễ bảo trì và nâng cấp hơn. Hệ thống mới này sẽ vẫn tương tự như Optimism ở cấp hợp đồng thông minh; tuy nhiên, cách tiếp cận của nó đối với giao tiếp cross-chain và bắc cầu sẽ khác nhau đáng kể.
Thời gian của lộ trình này có thể thay đổi do ba yếu tố bên ngoài quan trọng:
- Thời điểm và sự thành công của The Merge.
- Những tiến bộ đáng kể trong cryptography.
- Xu hướng người dùng mới sẽ yêu cầu thay đổi đề xuất giá trị của Mạng lưới Boba.
Những yếu tố này chủ yếu nằm ngoài tầm kiểm soát của mạng lưới nhưng có thể cần thiết để đội ngũ giám sát chúng.
Ngoài ra, vào đầu tháng 6 năm 2022, nhóm đã công bố quan hệ đối tác với Moonbeam để mở rộng Mạng lưới Boba trở thành một layer thực thi multichain. Mối quan hệ hợp tác này sẽ mang lại thông lượng cao và công nghệ Hybrid Compute của Boba Network cho các hệ sinh thái Polkadot và Fantom.
Sự cạnh tranh
Vào năm 2021, các giải pháp mở rộng quy mô Layer-2 đã đạt được sức hút khi nhiều mainnet bắt đầu được triển khai vào nửa cuối năm nay.
Về mặt kỹ thuật, Boba Network cạnh tranh với tất cả các rollups Layer-2 được xây dựng trên Ethereum, mặc dù Layer-2 khác nhau về thiết kế. Một số nhằm phục vụ một mục đích cụ thể (ví dụ: dYdX, Loopring và Immutable X). Những nền tảng khác, như Boba Network, nhằm mục đích bắt chước Ethereum và cung cấp tất cả các chức năng tương tự như Layer-1.
Do đó, các đối thủ cạnh tranh cốt lõi của Boba Network là Layer-2 có mục đích chung. Đầu tiên là Arbitrum, một Optimistic rollup được phát triển bởi Offchain Labs đã khởi chạy mainnet của nó vào tháng 8 năm 2021.
Kể từ khi thành lập, Arbitrum đã xử lý 13,8 triệu giao dịch, trong khi Boba Network đã xử lý 0,6 triệu giao dịch kể từ khi thành lập (tháng 9 năm 2021). Như đã thấy ở biểu đồ ở trên, Arbitrum hiện dẫn đầu hệ sinh thái Layer-2 về TVL vì nó chiếm 56% tổng số TVL trên tất cả các Layer-2.
Arbitrum sử dụng bằng chứng gian lận nhiều vòng cho phép xử lý một loạt giao dịch chỉ với một bằng chứng trạng thái. Ngược lại, Mạng lưới Boba chưa có bất kỳ bằng chứng gian lận nào được triển khai. Trong khi điều này làm tăng tính bảo mật của mạng lưới, nó cũng kéo dài thời gian trì hoãn để người dùng rút tiền khỏi mạng lưới.
Arbitrum có thời gian rút tiền là bảy ngày, trong khi người dùng trên Boba Network có thể rút tiền về Ethereum trong vài phút. Ngoài ra, một điểm khác biệt chính giữa Arbitrum và Boba Network là Arbitrum hiện không có token, vì vậy ETH được sử dụng làm phí gas cho tất cả các giao dịch.
Optimism là giải pháp mở rộng Layer-2 chính khác được phát triển bởi Optimism Foundation. Nó dựa trên một bằng chứng gian lận một vòng (single-round fraud proof), làm cho bằng chứng gian lận ngay lập tức. Tuy nhiên, sự đánh đổi là mỗi giao dịch cần một gốc trạng thái, gây ra chi phí cao hơn và tăng rủi ro bảo mật.
Gần đây, Optimism công bố việc phát hành token của nó, OP, sẽ hoạt động như một token quản trị và chuyển một phần doanh thu do trình sắp xếp tạo ra cho người sở hữu.
Trong tương lai, các đợt ZK rollups sẽ là đối thủ cạnh tranh lớn trong không gian Layer-2 và có khả năng chiếm thị phần đáng kể từ các đợt Optimistic rollups này. Hiện tại, hai ZK rollups nổi bật nhất, Starknet và zkSync, vẫn đang được phát triển.
Sau khi được bổ sung đầy đủ chức năng, chúng cũng sẽ là Layer-2 có mục đích chung. Các mạng lưới này sẽ sử dụng các thuật toán zero-knowledge-proof (ZKP – protocol bằng chứng không có kiến thức) để đảm bảo rằng tính toán off-chain là chính xác. ZKPs sẽ làm tăng đáng kể TPS và giảm chi phí giao dịch so với các bản Optimistic rollups.
Tuy nhiên, Vitalik Buterin tin rằng ZK rollups sẽ vượt trội trong trung và dài hạn nhưng sẽ mất “nhiều năm sàng lọc và kiểm tra để mọi người hoàn toàn thoải mái khi lưu trữ tài sản của mình trong một ZK rollup chạy EVM đầy đủ”.
Rủi ro
Khi Boba Network vẫn đang được phát triển, các khía cạnh của hệ thống đặt ra rủi ro bảo mật. Một tính năng vẫn chưa được hoàn thiện là bằng chứng gian lận. Việc không có bằng chứng gian lận cho phép gửi các gốc trạng thái không hợp lệ lên hệ thống, điều này có thể dẫn đến việc tiền bị đánh cắp.
Ngoài ra, bộ sequencer tập trung có thể trích xuất maximum extractable value (MEV) nếu nhà điều hành khai thác trách nhiệm của họ và chạy trước các giao dịch của người dùng. Việc phụ thuộc vào trình xác thực tập trung cũng gây ra rủi ro nếu trình xác thực gặp sự cố. Thời gian ngừng hoạt động có thể dẫn đến tiền bị đóng băng trên mạng lưới và người dùng sẽ không thể rút tiền trở lại Layer-1.
Các khoản tiền sẽ bị đóng băng vì quá trình rút tiền cần vài ngày để hoàn tất block và mạng lưới sẽ không thể tạo block nếu trình xác thực không hoạt động. Cơ chế bắc cầu dựa trên việc hoán đổi giảm thiểu một phần rủi ro này.
Cuối cùng, mạng lưới sử dụng Optimistic Virtual Machine để thực hiện các giao dịch. Cơ chế này làm tăng rủi ro có thể bị mất tiền, vì quá trình thực hiện rất phức tạp.
Các yếu tố bên ngoài cũng có thể làm thay đổi sự phát triển trong tương lai của mạng lưới. Vấn đề chính là thời điểm và sự thành công của The Merge. Bởi vì sự phát triển trong tương lai của hệ sinh thái Ethereum phần lớn phụ thuộc vào sự thành công của The Merge, một sự hợp nhất không thành công có thể làm thay đổi lộ trình mạng lưới đáng kể.
Lời kết
Layer-2 có thể sẽ mang lại những người mới tham gia vào không gian sẽ tìm cách chiếm thị phần ngày càng phổ biến. Với những công ty mới gia nhập, sự cạnh tranh trong lĩnh vực này sẽ gia tăng, như đã thấy trong các rollups mới đã sẵn sàng để triển khai.
Vì hệ sinh thái Layer-2 vẫn đang trong giai đoạn phát triển ban đầu, nên nó có thể sẽ thay đổi nhanh chóng khi các dự án chạy đua để phát triển thành mạng lưới tốt nhất. Sự cạnh tranh này có lợi cho hệ sinh thái vì nó sẽ buộc các nhà xây dựng tiếp tục đổi mới và sản xuất các bản nâng cấp chất lượng cao; nếu không, chúng có nguy cơ trở nên lỗi thời.
Optimistic rollups như Boba Network hiện đang dẫn đầu trong việc áp dụng và hoạt động của người dùng; tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là ZK rollups vẫn đang trong quá trình hoàn thiện. Sau khi hoạt động, có khả năng các đợt ZK rollups sẽ chiếm được một phần đáng kể thị trường Layer-2 từ các đợt Optimistic rollups.
Ngoài ra, các biến chưa xác định như sự thành công của The Merge có thể sẽ tiềm ẩn tạo ra những thách thức khó lường cho các mạng lưới này. Với việc các thành viên của Ethereum Foundation mong đợi The Merge diễn ra vào quý 3 năm 2022, thời điểm quan trọng đối với hệ sinh thái Layer-2 của Ethereum đang nhanh chóng đến gần.
Bài viết được Bùi Huỳnh Như Phương biên tập từ “Boba Network: An Optimistic Approach to Ethereum Scaling” của tác giả Justin Baba; với mục đích cung cấp thông tin và phi lợi nhuận. Chúng tôi không khuyến nghị đầu tư và không chịu trách nhiệm cho các quyết định đầu tư liên quan đến nội dung bài dịch.
—————————————————
👉 Theo dõi FXCE Ventures
Group Chat | Research Hub | FXCE Spotlight | Tổng hợp airdrop | FXCE Pool Coin
