Tiêu điểm chính
- StarkWare đang bắt đầu phi tập trung StarkNet thông qua việc ra mắt token và Foundation.
- STARK là token lạm phát với nguồn cung ban đầu là 10 tỷ, được sử dụng làm phí gas trong tương lai, không giống như các token L2 khác.
- 49,9% nguồn cung ban đầu sẽ được phân bổ cho đội ngũ cốt lõi và nhà đầu tư.
- Các nhà phát triển hệ sinh thái được ưu tiên phân bổ token và vai trò trong cơ cấu quản trị.
StarkWare, công ty mẹ đằng sau StarkNet, đã công bố kế hoạch phi tập trung giao thức thông qua việc ra mắt token và StarkNet Foundation. Đội ngũ gần đây đã thông báo rằng StarkNet sẽ chuyển sang hợp đồng thông minh mới trong Q4, có lẽ đây là một phần trong dự định. StarkWare đang rời khỏi hoạt động mã nguồn đóng, trái ngược với những lời chỉ trích ban đầu.
Hãy cùng tìm hiểu mô hình token STARK, cách tích lũy giá trị và ý nghĩa lẫn sự phát triển của StarkNet so với các L2 khác.
StarkNet là gì?
StarkNet là một permissionless ZK-Rollup được xây dựng để mở rộng quy mô Ethereum. Sử dụng bằng chứng hợp lệ (validity proof) để xác minh các giao dịch. Mặc dù các bằng chứng STARK cần sự tính toán chuyên sâu, nhưng chúng có thể được chuyển ra ngoài chain (khác với SNARK), dẫn đến khả năng mở rộng cao hơn.
Sequencer trên các lô giao dịch của StarkNet bắt đầu và thực thi từ L1, còn các prover thì xác minh bằng chứng kết quả (resulting proof). Dữ liệu khả dụng và việc thanh toán diễn ra trên Ethereum. Cho đến nay, cả sequencer và prover (operator) đều được quản lý bởi StarkWare.
StarkNet Alpha đã ra mắt công khai trên testnet vào năm ngoái và gần đây đã chuyển sang mainnet. Trước tin tức về token, StarkNet đã thông báo sẽ hoàn thành tái thiết lập trạng thái giao thức vào Quý 4.
Mục đích là loại bỏ các tính năng và chức năng không dùng nữa khỏi thiết kế ban đầu và bắt đầu trạng thái với các hợp đồng thông minh mới. Phiên bản mới sẽ chạy song song cho đến khi có thể di chuyển. Việc chuyển tài sản và sử dụng tài khoản mới tùy thuộc vào người dùng.
Các giao dịch gửi tài sản từ L1 đến L2 và rút tài sản từ L2 đến L1 đã giảm khi StarkNet nâng cấp cấu trúc phí. Hiện tại phải thanh toán khoản phí khi sử dụng mạng Ethereum, trước đây nó đã từng được StarkWare trợ cấp.
Tìm hiểu token STARK
StarkNet ra mắt token ngay sau khi Optimism phát hành OP vào đầu năm nay. Việc khởi chạy token là cần thiết để dùng cho mục đích phí, đồng thuận và quản trị.
Một số trường hợp sử dụng bao gồm:
- Thanh toán phí StarkNet bằng STARK thay vì ETH trong tương lai.
- Các nhà điều hành phi tập trung.
o Yêu cầu các sequencer stake $STARK để đạt được sự đồng thuận L2 tạm thời trước khi thanh toán trên L1, STARK prover cũng phải thực hiện điều tương tự. Các chức năng dữ liệu khả dụng tồn tại dưới dạng ủy ban cung cấp dữ liệu (data availability committee).
- Thưởng cho các nhà phát triển cốt lõi và nhà phát triển hợp đồng thông minh vì đã xây dựng hệ sinh thái.
o Phí cho nhà phát triển hợp đồng thông minh sẽ được tính bằng giá trị do hợp đồng tạo ra và được theo dõi bởi giao thức.
Dự kiến sẽ thực hiện tất cả những điều trên vào năm 2023.
Cơ cấu quản trị
Vào tháng 9, token sẽ ra mắt trên Ethereum dưới dạng ERC-20 để sử dụng cho việc quản trị.
Cơ cấu quản trị chính thức vẫn chưa được thống nhất, nhưng quyền quyết định trong tương lai sẽ thuộc về các STARK holder. Đội ngũ cảnh báo rằng các mô hình quản trị hiện tại không công bằng và gây nhiều tranh cãi, do đó họ sẽ để cộng đồng phát triển cơ cấu riêng.
Thông báo nhấn mạnh rằng nhà phát triển sẽ là trọng tâm trong các quyết định. Những đề xuất nâng cấp StarkNet sẽ yêu cầu một ngưỡng token (bỏ phiếu trực tiếp hoặc ủy quyền), tuy nhiên vẫn chưa thống nhất số lượng là bao nhiêu.
Nguồn cung & Thiết kế token
StarkWare đã tạo ra 10 tỷ token ngoài chain và đây không phải là nguồn cung cố định. Chưa có thêm thông báo nào về lịch trình mint trong tương lai. StarkWare có thể sẽ đưa ra phần lớn các quyết định cho StarkNet Foundation mới, quỹ sẽ được tài trợ thông qua khoản phân bổ từ nguồn cung ban đầu.
Các tính năng của token bao gồm:
- Token là tài sản lạm phát, đóng vai trò rất quan trọng trong việc khuyến khích các sequencer, prover và cộng đồng nhà phát triển. Tỷ lệ dành cho họ vẫn chưa được công bố.
- Phí sẽ được thanh toán bằng token của StarkNet, không phải Ether. Dẫn đến việc người dùng bán ETH để mua STARK khi muốn tương tác với các nền tảng dựa trên StarkNet, khiến mất đi khoản phí của các nhà điều hành trên L1. Sử dụng token gốc L2 làm phí sẽ khuyến khích thanh khoản chuyển sang StarkNet nhưng cũng làm mất thanh khoản trên L1. STARK sẽ thu được khoản lợi nhuận lớn khi đóng vai trò là một loại tiền tệ trong hệ sinh thái.
- Không có kế hoạch airdrop cho người dùng ban đầu cho đến năm sau. 9% nguồn cung dành cho những người đã đóng góp công sức hoặc trường hợp sử dụng. Người dùng được khuyến khích sử dụng giao thức khi cần, nhưng tránh hành vi đầu cơ để nhận thưởng. Phần thưởng chỉ dành cho những người đóng góp và gắn bó trung thành với StarkNet.
Để bảo vệ dự án và những người ủng hộ, khoản phân bổ cho đội ngũ đóng góp cốt lõi và nhà đầu tư phải tuân thủ thời gian 4 năm bao gồm 1 năm khóa và giai đoạn trả token tuyến tính.
Các L2 khác
Phân bổ token bị lệch nhiều về phía nhà đầu tư và đội ngũ cốt lõi của các L2. Cả Optimism và StarkNet đều dành 17% cho các nhà đầu tư (Sugar Xaddies là ví dụ cho Optimism).
Nhìn vào phân bổ ban đầu của các L1, phân bổ của StarkNet gần giống với Solana và Binance, cả hai đều dành gần 50% cho người trong nội bộ. Do đó, cả hai L1 đều được xem như gần giống hệ sinh thái tập trung.
StarkNet, các L2 và Tương lai
Nhiều token L2 sẽ ra mắt. zkSync đã xác nhận sẽ phát hành token, nhưng chưa công bố mốc thời gian. Arbitrum vẫn chưa khẳng định, nhưng với bản nâng cấp Nitro sắp tới, rất nhiều khả năng họ sẽ ra mắt. Tất nhiên thiết kế token L2 khác nhiều so với L1 vì các hoạt động và sự phụ thuộc vào L1. Cần cân nhắc nhiều chi phí cho các sequencer, prover và cầu nối (bridge) – tất cả công nghệ mới ra đời đều sẽ gặp những trở ngại.
Optimism bị tấn công khi chuyển 20 triệu token OP vì hợp đồng thông minh không được chuyển sang L2; một vấn đề là các cầu nối không phải lúc nào cũng đáng tin cậy. Với việc tái thiết lập trạng thái StarkNet, sẽ có rất nhiều thay đổi trong giao thức trước khi token ra mắt.
StarkNet đã tiến đến phi tập trung một cách thận trọng, câu hỏi đặt ra là các L2 khác có thực hiện giống như vậy không? Một số L2 dường như đã thực hiện cách tiếp cận tương tự để duy trì mối liên kết giữa đội ngũ cốt lõi và nhà phát triển với dự án. Chúng ta có thể sẽ thấy sự hiện diện của sequencer, prover và dữ liệu khả dụng được đưa vào các đợt ra mắt token.
Kết luận
StarkNet là một thành phần của hệ sinh thái StarkWare và đang tiến tới phi tập trung. StarkEx, công cụ mở rộng quy mô ứng dụng hỗ trợ cho Immutable X, DiversiFi và trước đây là dYdX. Mặc dù đội ngũ đã đề ra các kế hoạch tiếp theo trong thông báo gần đây, nhưng một số điều vẫn chưa rõ ràng, đặc biệt là những thông số do cộng đồng StarkNet quyết định.
Token STARK sẽ trở thành tài sản được sử dụng để thanh toán phí gas trên L2, đem đến một cách tích lũy giá trị ngoài chức năng quản trị.
Bài viết được Đỗ Nguyễn Hồng Mai biên tập từ “Analyst Note: StarkNet’s Plan to Decentralize” của tác giả Eshita Nandini; với mục đích cung cấp thông tin và phi lợi nhuận. Chúng tôi không khuyến nghị đầu tư và không chịu trách nhiệm cho các quyết định đầu tư liên quan đến nội dung bài dịch.
—————————————————
👉 Theo dõi FXCE Ventures
Group Chat | Research Hub | FXCE Spotlight | Tổng hợp airdrop | FXCE Pool Coin
