Tiêu điểm chính
- Cardano là một trong những chuỗi hợp đồng thông minh lớn nhất thế giới, với hàng tỷ USD vốn hóa thị trường và hàng triệu người sở hữu.
- Cardano đi theo con đường phát triển blockchain của mình thông qua các nghiên cứu và cập nhật được đánh giá nghiêm ngặt, không giống như phong cách “tiến thật nhanh và phá vỡ mọi chướng ngại” của nhiều nền tảng Layer-1 khác.
- Thậm chí dự án còn mất nhiều thời gian hơn để tạo ra một nền tảng hợp đồng thông minh khả thi so với những gì mà hầu hết các trường hợp đã giả định khi bắt đầu dự án và kết quả của cuộc nghiên cứu khiến cộng đồng và các nhà phê bình mong muốn.
- Các vấn đề về xử lý concurrency (đồng thời) cho đến nay đã hạn chế DeFi trên Cardano.
Sự tăng trưởng trong tương lai của Cardano sẽ phụ thuộc vào việc giải quyết những vấn đề này với triển khai các giải pháp Layer-2 và nhiều giải pháp Scaling khác. Vasil Hardfork trong tháng 6 sẽ là một bước ngoặt quan trọng.
Cardano là một blockchain Proof-of-Stake (PoS) hiện được xếp hạng là chuỗi hợp đồng thông minh lớn thứ tư thế giới theo vốn hóa thị trường. Ban đầu được hình thành bởi nhà đồng sáng lập Ethereum Charles Hoskinson vào năm 2015, Cardano đã ra mắt mainnet của mình vào cuối năm 2017. Hiện nay, việc nghiên cứu và phát triển được dẫn dắt bởi Cardano Foundation.
Để thực hiện đầy đủ tầm nhìn của Cardano, đội ngũ đã lên kế hoạch rollout theo 5 giai đoạn để mang lại những gì được coi là thế hệ thứ ba của blockchains. Ba trong số năm giai đoạn (Nền tảng, Phi tập trung và Hợp đồng thông minh) đã được hoàn thành, với giai đoạn thứ tư (Scaling – Mở rộng quy mô) sẽ được triển khai trong những tháng tới. Có thể tìm thấy thêm thông tin cơ bản về lịch sử và công nghệ của Cardano tại đây.
Cardano là một trong những chuỗi lâu đời nhất trong không gian crypto. Nó có hơn 20 tỷ USD vốn hóa thị trường, đứng trong top 10 về giá trị tổng thể. Dự án được tạo ra bởi một trong những nhà đồng sáng lập Ethereum. Hiện có một số lượng lớn người hâm mộ cuồng nhiệt trên YouTube (128.000 video trên 11.000 kênh) và Twitter (850.000 người theo dõi). Thậm chí còn có quan hệ đối tác với các quốc gia thuộc vành đai của nó.
Không kể những thành tựu này, cộng đồng crypto vẫn giữ những ý kiến phản đối về Cardano. Cộng đồng rộng lớn hơn có thái độ tiêu cực về triển vọng của Cardano, nhưng những người sở hữu vẫn rất lạc quan về một tương lai tươi sáng. Có những lập luận nào hỗ trợ cho mỗi quan điểm được giữ vững này?
Tại sao Cardano lại bị một số nhà phê bình chỉ trích
Tốc độ phát triển
Cardano ra mắt ngay sau Ethereum. Trong khi Ethereum ra mắt chức năng hợp đồng thông minh từ ngày đầu tiên, Cardano phải mất đến cuối năm 2021 để bổ sung tính năng này. Cardano triển khai hệ thống đánh giá ngang hàng trước khi có bất kỳ thay đổi nào. Điều này đã dẫn đến hơn 130 bài báo học thuật riêng biệt phê bình các đề xuất thiết kế.
Trên thực tế, hệ thống này hoạt động bằng cách gửi bất kỳ bản nâng cấp nào cho nhiều chuyên gia, thu thập phản hồi của họ, hiểu và sau đó triển khai. Điểm hạn chế là thời gian của quá trình này là bao lâu, điều này khiến giao thức trở nên phức tạp hơn quá nhiều so với cách tiếp cận khởi động công nghệ tinh gọn mà hầu hết các crypto protocol sử dụng.
Quá trình đánh giá ngang hàng cho các hợp đồng thông minh Cardano mất gần 4 năm. Sự chậm trễ kéo dài này khiến Cardano đi chậm hơn các protocol khác nhiều năm trong việc thu hút các nhà phát triển và người dùng. Không gian Layer-1 vẫn đang trong giai đoạn khai thác, vì vậy, việc chú ý đến người dùng và nhà phát triển là điều tối quan trọng.
Cardano đã không tận dụng được lợi thế dẫn đầu, dành nhiều thời gian cho protocol để xây dựng các nhà phê bình trong khi các hệ sinh thái khác bắt đầu phát triển mạnh.
Mô hình eUTXO
Cardano sử dụng mô hình đầu ra giao dịch chưa sử dụng mở rộng (extended unspent transaction output – eUTXO) để theo dõi quỹ của người dùng. Mô hình UTXO truyền thống, được phổ biến bởi Bitcoin, tạo ra các địa chỉ mới mỗi khi có một số đầu ra chưa sử dụng từ một giao dịch nhất định. Bằng cách này, mạng lưới sẽ theo dõi các đồng coin riêng lẻ. Mô hình UTXO tương phản với mô hình dựa trên tài khoản được sử dụng bởi Ethereum và nhiều mô hình khác theo dõi số dư tài khoản.
Việc sử dụng mô hình UTXO tương tự như việc bỏ tiền vào máy bán hàng tự động: bạn phải đợi tiền thối để tiêu thêm. Tiền thừa về cơ bản cũng được theo dõi (tức là không có thêm dữ liệu). Sử dụng mô hình dựa trên tài khoản giống như sử dụng thẻ tín dụng của bạn: bạn có thể thực hiện nhiều giao dịch mua cùng lúc trên máy. Mô hình UTXO giới hạn chức năng hợp đồng thông minh vì vấn đề thời gian và các ràng buộc về dữ liệu đi kèm.
Nguồn: Học viện Horizon
Cardano đã đổi mới trên mô hình UTXO để tạo ra eUTXO, một mô hình cho phép bổ sung dữ liệu vào framework của UTXO, cho phép hợp đồng thông minh. Tuy nhiên, cách tiếp cận này đã dẫn đến các vấn đề với thông lượng giao dịch, vì chỉ cho phép một giao dịch hoạt động trên mỗi block một cách hiệu quả.
Thông lượng chậm ban đầu buộc người dùng ứng dụng phải đợi người khác hoàn thành giao dịch trước khi họ có thể sử dụng mạng lưới. Giải pháp duy nhất dường như là chờ mỗi block (20 giây) hoặc có một bộ chuyển tiếp tập trung điều phối các giao dịch.
Kể từ đó, các dự án đã tìm ra những cách giải quyết tốt hơn cho vấn đề xử lý đồng thời này, mặc dù vẫn chưa được hoàn thiện. Mỗi ứng dụng hoạt động trên Cardano ngày nay đã tấn công vấn đề này theo cách riêng biệt.
Cộng đồng đã sắp xếp lại vấn đề này thành một thách thức đối với các nhà phát triển để thử và giải quyết hơn là xem như một vấn đề gây cản trở công việc. Charles Hoskinson thậm chí còn gợi ý rằng các nhà phát triển cần tìm hiểu về lập trình chức năng để sử dụng đầy đủ các khả năng.
Cardano tuyên bố cách tiếp cận này cho phép bảo mật cao hơn và khả năng dự đoán phí, cũng như hạn chế các điểm lỗi trong hệ thống. Họ có kế hoạch chủ yếu giải quyết vấn đề bằng các protocol Layer-2.
Thách thức hợp đồng thông minh
Chức năng hợp đồng thông minh đã được kích hoạt vào tháng 9 năm 2021. Do vấn đề xử lý đồng thời được thảo luận ở trên, các ứng dụng đầu tiên đã gặp sự cố hỏng hóc và thời gian chờ đợi ngay từ ban đầu. Mặc dù đợt ra mắt được quảng cáo rầm rộ, khối lượng tương đối không tồn tại cho đến khi triển khai sàn giao dịch phi tập trung SundaeSwap vào tháng 1 năm 2022.
Việc ra mắt SundaeSwap mất rất nhiều thời gian mới được suôn sẻ. Có thời điểm lệnh thanh toán kéo dài cả ngày và nhiều giao dịch không thành công. Tuy nhiên, nền tảng đã tìm ra giải pháp cho vấn đề xử lý đồng thời giúp nó có thể hoạt động ở thời điểm này.
Kể từ tháng 5 năm 2022, TVL trên Cardano chỉ đạt 150 triệu USD, xếp thứ 32 trong số các chuỗi. Vẫn còn là những ngày đầu, nhưng các protocol khác cùng thời đã có thể tích hợp nhiều TVL hơn và nhiều ứng dụng khác. Doanh thu và khối lượng giao dịch đều rất thấp so với các nền tảng Layer-1 khác vì thiếu ứng dụng. Hệ sinh thái ứng dụng phi tập trung trên Cardano vẫn còn rất nhiều trong giai đoạn sơ khai.
Tiếp thị
Những người ủng hộ Cardano rất nhiệt tình với dự án. Mặc dù phần lớn sự phô trương có thể dựa trên công nghệ, nhưng động lực của cơ chế staking trên Cardano khiến những người ủng hộ thị trường Cardano trở nên sinh lợi. Cách tiếp cận này chắc chắn đã hoạt động vì Cardano có 70% token gốc được khóa trong các staking pool. Mức staking này là một trong những mức cao nhất đối với giải pháp Layer-1 và rất tích cực cho việc phi tập trung hoá.
Khởi chạy pool xác thực của riêng bạn có thể nhận khoảng 8% trong khi ủy quyền giúp bạn nhận được khoảng 5%. Do việc thiết lập một node quá dễ dàng, các promoter đã tạo ra các trình xác thực của riêng họ và tận dụng động lực này. YouTube, TikTok và các nền tảng khác được lấp đầy bởi các nhà khai thác pool đang quảng bá Cardano và liên kết đến các pool của họ.
Điều này mang lại cho những video này một cảm giác giống như “shill”, thậm chí nhiều hơn hầu hết các dự án crypto. Cardano thảo luận về cách quảng bá và tiếp thị staking pool một cách cụ thể trong tài liệu của họ.
Giá cố định
Trong thời gian ra mắt ban đầu, Cardano đã tăng vọt lên 1 USD một token. Sau đó, giảm mạnh, không đạt được mức ATH một lần nào nữa trong ba năm. Mặc dù Cardano đã tăng tốc trong suốt năm 2021, nhưng vẫn nằm dưới mức đỉnh của năm 2018. Những người ủng hộ Ethereum và Bitcoin nhanh chóng chỉ ra rằng Cardano đã không tuân thủ theo các mô hình tăng trưởng giống như BTC và ETH.
Thử thách cho các nhà phát triển mới
Cardano sử dụng một ngôn ngữ lập trình gọi là Haskell. Dù cực kỳ mạnh mẽ, Haskell rất chuyên biệt và đầy thử thách để thành thạo. Các rào cản gia nhập do đó rất cao. Trên thực tế, Haskell là một trong những ngôn ngữ ít phổ biến nhất đối với các lập trình viên mới, xếp thứ 27 về người dùng thực sự muốn tìm hiểu một protocol mới.
Mặc dù Cardano hiện có một lượng lớn các nhà phát triển, nhưng động lực này đã dẫn đến sự tăng trưởng trì trệ của các nhà phát triển so với các đồng nghiệp của họ.
Nguồn: Electric Capital
Những mối quan tâm về kiểm duyệt tiềm năng
Cardano hợp tác với nhà cung cấp phân tích blockchain Coinfirm. Mối quan hệ đối tác được hình thành để giúp Cardano tuân thủ chỉ thị chống rửa tiền của EU. Coinfirm giúp theo dõi mọi giao dịch mà một ví tiến hành trên protocol. Mặc dù điều này có thể quan trọng đối với bảo mật, những nhà phê bình cũng lưu ý rằng điều này có thể được sử dụng như một con đường để kiểm duyệt bởi các cơ quan quản lý hoặc các bên bất chính.
Khả năng lãnh đạo
Charles Hoskinson là người tiên phong trong không gian crypto và là nhà đổi mới của nhiều công nghệ blockchain. Tuy nhiên, phong cách của anh có nhiều sai lầm. Anh ấy rất hàn lâm trong quá trình suy nghĩ và có xu hướng sử dụng cách tiếp cận chuyên nghiệp để phát triển, thường là với phong cách kiểu diễn thuyết.
Có rất nhiều tài khoản đã yêu cầu anh rời khỏi dự án Ethereum trong những ngày đầu, một phần là do cách tiếp cận này. Ngày nay, anh được biết đến là người chống lại những người chỉ trích mình trên Twitter và các nền tảng và định dạng khác, tự cho mình là mục tiêu của những kẻ troll.
Đánh giá Cardano từ phe bull?
Tăng trưởng DeFi
Cardano đã thực hiện hard fork Alonzo vào tháng 9, mở ra các hợp đồng thông minh cho hệ sinh thái. DeFi cho đến nay đã có những thách thức với khả năng mở rộng, nhưng đợt hard fork sắp tới Vasil có thể thay đổi điều đó bằng cách tăng thông lượng, nâng cao codebase của hợp đồng thông minh để có tính linh hoạt hơn và làm cho việc lưu trữ hiệu quả hơn.
Việc nâng cấp sẽ thúc đẩy mạnh mẽ thông lượng giao dịch, khối lượng và thanh khoản, tiếp tục kích hoạt hoạt động DeFi bao gồm cả vay/cho vay. Các nền tảng vay/cho vay thúc đẩy một lượng lớn TVL trên hầu hết các chuỗi lớn khác.
Một stablecoin gốc, Djed, đang được tích cực xây dựng để cải thiện tính thanh khoản cho các giao dịch DeFi. Việc bổ sung gần đây của Agix ERC-20 Converter Bridge cũng sẽ cho phép người dùng di chuyển ERC-20 token từ Ethereum sang Cardano.
Mở rộng quy mô
Sau Vasil hardfork, kỷ nguyên của giai đoạn 4 (Basho) sẽ tập trung vào việc mở rộng quy mô và tối ưu hóa hiệu suất của mạng lưới. Các kế hoạch này bao gồm việc gia tăng kích thước block và sử dụng các giải pháp Layer-2.
Cardano có kế hoạch tung ra giao thức Hydra Layer-2, protocol mà họ tuyên bố sẽ kích hoạt tốc độ giao dịch nhanh chóng. Các giao dịch trên Hydra sẽ được hoàn tất trong vòng chưa đầy một giây. Các ước tính nằm trong phạm vi hàng triệu giao dịch. Cách tiếp cận tạo ra các state channels tương tự như lightning network. Mỗi kênh có sự linh hoạt khi có cấu trúc phí khác nhau.
Hệ sinh thái của Cardano cũng có các giải pháp ZK-rollup gốc đang được phát triển, trình phát chính được gọi là Orbis.
Phương pháp tiếp cận học thuật
Đội ngũ Cardano chắc chắn có cách tiếp cận chậm mà chắc để thực hiện các đợt nâng cấp hệ thống quan trọng. Những người ủng hộ sẽ lập luận rằng điều này làm cho việc nâng cấp ít rủi ro hơn so với các mạng lưới khác.
Nhóm Cardano đang cố gắng thực hiện cách tiếp cận đường dài thay vì “tiến nhanh và phá vỡ mọi thứ” như các L1s mới khác. Trong khi hoạt động bị hạn chế, Cardano chưa gặp phải bất kỳ/nhiều vụ hack nào, điều này tạo tiền lệ cho các ứng dụng trên hệ sinh thái của họ.
Đổi mới công nghệ
Ouroboros là protocol đồng thuận Proof-of-Stake được phát triển bởi Cardano. Đó là protocol đầu tiên dựa trên nghiên cứu được đánh giá ngang hàng. Các blockchain phổ biến khác như Polkadot và Mina đã vay mượn từ Ouroboros.
Liquid staking gốc tiên phong của Cardano gần đây đã được các protocol khác áp dụng như một phương pháp hay nhất. Theo truyền thống, staking yêu cầu khoảng thời gian khóa, không thể di chuyển và sử dụng token. Liquid staking có nghĩa là lượng stake của bạn không bao giờ bị khóa, ngay cả khi bạn ủy thác tài sản của mình cho một trình xác thực. Liquid staking cho phép vận chuyển tiền tốt hơn trong một hệ sinh thái.
Quan hệ đối tác với các quốc gia
Cardano đã phát triển một sự hiện diện mạnh mẽ ở Châu Phi, nhắm mục tiêu vào một trong những thị trường chưa được phục vụ tốt nhất. Đây là một thị trường có thể giải quyết được với hơn 1 tỷ người với độ tuổi trung bình là 20.
Các quốc gia đã từng vật lộn với cơ sở hạ tầng dịch vụ tài chính trong lịch sử có thể có nhiều khả năng chuyển đổi sang crypto như một hình thức banking thay thế. Cardano đã hợp tác với Ethiopia và Tanzania về các sáng kiến. Gần đây họ đã khởi động incubator được gọi là Airob để tiếp tục phát triển hơn nữa. Mục tiêu là tài trợ cho 100 startups ở Cardano trong 3 năm tới.
Phần lớn các protocol đang phát triển tài chính nguyên thủy với các hệ thống khuyến khích không bền vững sử dụng vốn đầu tư mạo hiểm và tiền của nhà đầu tư tư nhân, Cardano có vẻ như đang tập trung vào một thị trường mục tiêu thực sự có thể mang lại lợi ích và sử dụng crypto cho các ứng dụng trong thế giới thực.
Một số ứng dụng này cho đến nay bao gồm theo dõi tiến độ giáo dục, chăm sóc sức khỏe kỹ thuật số, nền tảng giáo dục và thanh toán,và quản lý chuỗi cung ứng.
Tăng tốc cơ sở ứng dụng
Mặc dù chắc chắn vẫn còn trong giai đoạn sơ khai, Cardano có một cơ sở ứng dụng mở rộng nhanh chóng trên mạng lưới – nhiều hơn những gì tôi nghĩ mà hầu hết người dùng mong đợi. Hiện tại, hầu hết các ứng dụng này đều tập trung vào NFT và gaming. Khi các giải pháp Layer-2 được triển khai và các vấn đề xử lý đồng thời được giải quyết, chúng tôi có thể thấy điều này tiếp tục mở rộng sang các ứng dụng tập trung vào DeFi hơn.
Nguồn: Coin98 Analytics
Phi tập trung hoá
Cardano là một trong những loại cryptocurrency phi tập trung nhất do cách khuyến khích người dùng sử dụng các trình xác thực của riêng họ. Có hơn 2.100 trình xác thực singlepool và có tổng cộng hơn 3.000 trình xác thực. Hệ số Nakamoto nói chung là trên 25, cao hơn nhiều so với hầu hết các chuỗi cạnh tranh.
Lời kết
Cardano đã trở thành một cột thu lôi trong cộng đồng crypto. Cách tiếp cận chậm mà chắc đã thu hút nhiều sự chỉ trích và loạt chế giễu về các quyết định kỹ thuật. Tuy nhiên, nếu Cardano có thể giải quyết vấn đề xử lý đồng thời, họ sẽ có một cơ sở người dùng là 2 triệu chỉ đang chờ các nguyên tắc tài chính được kích hoạt.
Sự việc chưa bao giờ trở nên khó khăn hơn lúc này khi các nền tảng mới nổi như Solana, Avalanche và NEAR đang dần có được sức hút. Với sự suy thoái gần đây của thị trường crypto, Cardano đã giữ vững mức giá tốt một cách đáng ngạc nhiên so với những nền tảng mới này.
Nguồn: Messari, buổi sáng ngày 11 tháng 5, 2022
Đối với các nhà đầu tư, Cardano đã là một trong năm dự án hàng đầu vì vậy phe bull phải hy vọng vào sự tăng trưởng nhanh chóng của thị trường crypto hoặc hy vọng vào các dự án sẽ vượt qua Ethereum/Bitcoin để tăng giá trong tương lai.
Việc triển khai và áp dụng DeFi sẽ xác định liệu Cardano có thể tiếp tục đi trước các đối thủ mới nổi về vốn hóa thị trường và giữ vững khả năng thách thức ngai vàng của Ethereum và Bitcoin hay không.
Bài viết được Bùi Huỳnh Như Phương biên tập từ “Discussing The Cardano Bull and Bear Case” của Tom Dunleavy; với mục đích cung cấp thông tin và phi lợi nhuận. Chúng tôi không khuyến nghị đầu tư và không chịu trách nhiệm cho các quyết định đầu tư liên quan đến nội dung bài dịch.
—————————————————
👉 Theo dõi FXCE Ventures
Group Chat | Research Hub | FXCE Spotlight | Tổng hợp airdrop | FXCE Pool Coin
