DeFiChain sử dụng Bitcoin như một layer bổ sung để bảo mật và cơ chế bất biến với độ tin cậy cao từ đó đem lại một blockchain DeFi duy nhất cho hệ sinh thái Bitcoin. DeFi trên Bitcoin có nhiều thứ để khai thác, cùng với sự xuất hiện của taproot (soft fork) – đã được mong chờ từ lâu, đây có thể là tiếng chuông báo trước một kỷ nguyên mới của nền tảng hợp đồng thông minh (smart contract platforms) dựa trên Bitcoin.
Bitcoin Sidechains
Sự đổi mới của layer 2 trong Bitcoin trước đây tập trung vào việc mở rộng quy mô. Bắt đầu với các state channel (State Channel là cách tương tác được tiến hành bên ngoài blockchain (off-chain) mà không gây ra rủi ro cho hệ thống bên trong), đã phát triển thành Lightning Network, từ đó dẫn đến các giao diện fiat như Strike – một dịch vụ thanh toán sử dụng lightning network để cho phép thanh toán vi mô (micropayments).
Hướng đổi mới khác trong không gian Bitcoin là hoán đổi nguyên tử chuỗi chéo (cross-chain atomic swaps), nghĩa là các phương tiện phi tập trung để chuyển giá trị từ Bitcoin sang các blockchain khác như Litecoin hoặc Decred. Các thử nghiệm ban đầu này đã tạo ra các dịch vụ như Komodo và Rubix, cho phép hoán đổi nguyên tử chuỗi chéo giữa Bitcoin và các chuỗi Layer 1 khác.
Khi không gian Bitcoin Layer-2 đang dần mở rộng quy mô và hoán đổi, DeFi đã phát triển trên Ethereum vì các hợp đồng thông minh chính là cơ hội để phát triển. Ngược lại, Bitcoin vẫn chỉ có nhiệm vụ duy nhất – chuyển giao giá trị phi tập trung.
Cộng đồng Bitcoin trong lịch sử không thay đổi và miễn cưỡng đi lệch khỏi tầm nhìn của Satoshi đã khiến Vitalik Buterin sáng lập Ethereum ngay từ đầu. Khi cộng đồng cho phép sử dụng lightning network thì SegWit – bản nâng cấp giao thức đã khai sinh ra Bitcoin Cash.
Việc miễn cưỡng thêm nhiều tính năng khác tầm nhìn ban đầu của Bitcoin là cần thiết và mạng lưới Bitcoin mainnet sẽ khó có khả năng phát triển các hợp đồng thông minh. Sự phát triển của DeFi trên Ethereum là không thể phủ nhận. Làm thế nào để Bitcoin tham gia vào cuộc cách mạng DeFi mà không phải phá vỡ các nguyên tắc của nó? Một câu trả lời chính là sidechain Bitcoin – giống như DeFiChain.
Vào năm 2014, các nhà nghiên cứu Blockstream đã xuất bản bài báo kỹ thuật đầu tiên mô tả một sidechain ‘pegged’ cho phép chuyển tài sản giữa mạng chính Bitcoin và một sidechain. Tiếp theo là Rootstockteam đã đánh bại sự ra mắt Liquid Network của Blockstream để phát hành mainnet vào năm 2018. DeFiChain đã ra mắt whitepaper vào năm 2019 và phát hành mainnet vào năm 2020.
Ngày nay, không gian sidechain Bitcoin có rất nhiều dự án với TVL khoảng 2 tỷ USD vào thời điểm của bài viết.
Hợp đồng thông minh trên Bitcoin Sidechains
Bitcoin có Script – ngôn ngữ lập trình ở vài cấp độ. Script cho phép các hoạt động cơ bản như lock tiền của người dùng cụ thể hay tạo tài khoản nhiều người dùng (multi-user accounts). Script được giới thiệu ngay từ phiên bản 0.1 bởi Satoshi với mục đích cho phép logic đơn giản – ví dụ: chỉ thực hiện một giao dịch nếu đáp ứng một số điều kiện nhất định. Bitcoin không bao giờ được dùng để tạo ra Crypto Kitties hay ‘The Metaverse’.
Thông minh như thế nào?
Để lập trình các ứng dụng phức tạp như 3D hay các ứng dụng DeFi kết hợp như Aave, ngôn ngữ lập trình cần đạt được ‘Turing completeness’ – ngưỡng tính toán. Các ngôn ngữ hoàn chỉnh về cơ bản có thể được lập trình ‘bất cứ thứ gì’ – từ hợp đồng đa chữ ký (multi-sig contracts) đến môi trường 3D sống động.
Turing Completeness là khả năng mà Vitalik Buterin và những người đồng sáng lập đã unlock trong Ethereum thông qua ngôn ngữ lập trình Solidity. Trong không gian thiết kế Layer-1, có thể coi đây là quyết định đầu tiên cần thực hiện – chuỗi có Turing hoàn chỉnh hay không?
Turing completeness tốn kém về mặt tính toán – bạn không mong đợi máy tính của mình chạy game ray-tracing AAA mới nhất. Khi tạo ra hệ thống tài chính phân tán chạy trên hàng triệu máy, chúng ta có thể hạn chế trí tưởng tượng. Việc tạo ra một máy tính raytracing sẽ là sai lầm tỷ đô la nếu hướng đến các phép tính nhanh.
Lợi thế Non-Turing
Blockchain có thể có các khả năng của hợp đồng thông minh trong khi vẫn giữ được tính bảo mật, tốc độ và sự đơn giản bằng cách chọn một thiết kế hoàn chỉnh non-Turing. Khi toàn bộ phạm vi của ngôn ngữ hợp đồng thông minh bị giới hạn, sẽ làm giảm đáng kể ‘diện tích bề mặt’ mà các hacker nhắm đến. Hơn nữa, việc giảm chức năng là do chuỗi được tùy chỉnh dành cho các usecase cụ thể – đem lại tốc độ và hiệu quả.
Cuối cùng, phạm vi giảm cũng có thể là các hợp đồng thông minh đơn giản hơn, là lợi ích cho các nhà phát triển xây dựng trên hệ thống – cả từ quan điểm triển khai và khả năng bảo trì. DeFiChain chọn ranh giới này để bắt đầu, có lẽ để phù hợp với tiền thân Bitcoin đã từ chối các tính năng để ủng hộ cho mục đích duy nhất.
Dapps và Sidechains
Vậy tại sao không tạo Dapp Bitcoin bằng cách sử dụng Script? Tại sao lại chuyển sang Layer-2? Bitcoin Dapp vẫn phải tuân theo thời gian khối, kích thước khối cũng như các giới hạn của Script, có thể không phục vụ mục đích trong trường hợp sử dụng cụ thể. Điểm tốt nhất của phổ Turing-Completeness có thể khác với Bitcoin và cần vài khoảng trống để thêm op-code cần thiết từ đó tạo ra kết quả.
DeFiChain đã chọn sidechain Proof-of-Stake (PoS) cho phép các cải tiến trong op-code dựa trên mã nguồn Bitcoin. Để đảm bảo tính bất biến của các giao dịch hơn nữa, DeFiChain đã neo vào Bitcoin. Sau vài phút, Merkle root gần nhất tạo trên DeFiChain được lưu vào chuỗi Bitcoin và trạng thái của DeFiChain luôn được kiểm tra định kỳ liên tục.
Điểm mạnh của DeFi trên Bitcoin
Trong DeFiChain, một chuỗi được xây dựng cho DeFi không cần là Turing hoàn chỉnh. Trên thực tế, điều này có thể đạt được rất nhiều hiệu quả. Sau đây là tính năng hiện được DeFiChain hướng đến:
Đây là không gian thiết kế rất hạn chế và yêu cầu một tập hợp nhỏ các khả năng để unlock tất cả những điều trên: Sàn giao dịch phi tập trung (DEX), Oracles, Khoản vay (Loans) và tài sản (assets) được cung cấp bởi Vaults và ‘Operator’, tất cả (ngoại trừ DEX) đã được unlock trong bản cập nhật ‘Fort Canning’ gần đây của chuỗi.
DeFiChain là gì?
DeFiChain DEX là một sản phẩm tạo lập thị trường tự động không đổi (constant-product Automated Market Maker) theo kiểu Uniswap V2. Các pool (được tài trợ bởi các nhà cung cấp thanh khoản để kiếm lợi nhuận) chứa các cặp token, một trong số đó luôn là DFI hoặc dUSD. Token khác là wrapped token, hiện đã mở rộng gồm các cổ phiếu tổng hợp được mã hóa.
DEX hỗ trợ 23 cặp tại thời điểm bài viết, với TVL khoảng 450 triệu USD.
Operators và Opspaces
Một nhà điều hành (Operator) tương đương với một nhà phát triển Dapp trên DeFiChain. Trong thế giới non-Turing, không thể code tùy ý mã một hợp đồng thông minh trên chuỗi mà thay vào đó có thể đặt các thông số cho chức năng đã có trên chuỗi. Hiện tại, đây là các khoản cho vay (loans) và hợp đồng tương lai (futures).
Nhà điều hành có thể thiết lập các mức thế chấp, lãi suất, phí và giá trị của các sản phẩm này cho người dùng. Các cài đặt này chỉ áp dụng trong sandbox được cung cấp cho mỗi nhà điều hành, gọi là Opspace. Điều này cho phép nhiều nhà điều hành cung cấp các dịch vụ tương tự nhưng với các thông số khác nhau – cạnh tranh để cung cấp giá trị tốt nhất cho người dùng, cũng như nhắm mục tiêu các dịch vụ hoàn toàn khác nhau.
Hiện tại, chỉ có một Opspace do chính nhóm DeFiChain vận hành, với tầm nhìn mở rộng hơn cho các nhà điều hành khác trong tương lai.
Use Case
Người dùng có thể lock coins (hiện tại là BTC, DFI, USDC, USDT) vào ‘vault’ trong một Opspace cụ thể. Sau đó, họ có thể mint các synthetic token (được nhà điều hành chấp thuận) gọi là dTokens, được chuyển cho người dùng dưới dạng một khoản vay quá chuẩn (overcollateralized loan) (yêu cầu tỷ lệ thế chấp 150% tại thời điểm viết bài).
Các dTokens này đại diện cho một loại tiền điện tử như BTC hay ETH, token ERC20, stablecoin hoặc cổ phiếu. Người dùng bị tính lãi suất bằng với token họ đã mint và phải trả để đem bán tài sản thế chấp của mình. Đây là lúc cơ chế price-tethering phát huy tác dụng – người dùng cần mua token trên DeFiChain DEX để trả cho khoản vay.
Giá được xác định bằng cách sử dụng oracles được nhà điều hành chấp thuận, tại thời điểm bài viết chính là nhóm DeFiChain, những người gần đây đã ký một thỏa thuận với Nasdaq để cung cấp giá cổ phiếu. Khi được hoàn trả, số tiền gốc được trả lại sẽ bị burn và tiền lãi được gửi trở lại DEX để đổi lấy DFI coin, sau đó cũng được burn – để đảm bảo rằng tất cả token được mint ra đều được thế chấp hoàn toàn trong suốt vòng đời của nó.
Các giao dịch này được kích hoạt tự động sau khi khoản vay được hoàn trả. Do đó, cơ chế này thiết kế để tạo ra nhu cầu về các synthetic token được ‘mã hóa’ trong DEX của DeFiChain.
Ví dụ: Alice muốn mint ra ‘dBTC’:
- Alice nạp 150K DFI vào một vault, được định giá bởi oracle với tỷ giá giao ngay (spot rate) là 0,10 USD cho mỗi DFI.
- Do đó Alice có tài sản thế chấp trị giá 15.000 USD.
- Với tỷ lệ thế chấp tối thiểu là 150%, cô ấy có thể mint số token 10.000 USD như một khoản vay.
- Để tránh rủi ro thanh lý do biến động giá DFI hay BTC, Alice mint dBTC trị giá 5.000 USD.
- Khả năng thế chấp khoản vay của cô ấy hiện là 300%.
- Khi giá BTC tăng gấp đôi, Alice vẫn ở mức thế chấp tối thiểu 150%.
- Để thu hồi tài sản thế chấp sau một năm, Alice sẽ phải trả khoản vay dBTC, cộng với lãi suất do nhà điều hành quy định, tính bằng dBTC.
- Giả sử khoản thanh toán lãi suất là 0,025 dBTC, Alice sẽ phải mua khoản này từ DEX và hoàn trả số tiền ban đầu cô ấy đã mint cộng với 0,025 dBTC.
- Alice sau đó nhận được 150k DFI của mình.
- Tiền gốc mà cô ấy trả lại bằng dBTC sau đó sẽ bị burn, khoản thanh toán lãi suất được đổi lại thành DFI coin trên DEX và cũng bị burn.
So với mô hình Hợp đồng tương lai vĩnh viễn (Perpetual Futures), đây là cách tiếp cận mới để tạo tài sản tổng hợp và mức giá sẽ theo dõi tài sản tham chiếu chặt chẽ như thế nào theo thời gian vẫn còn phải xem xét.
Để cải thiện tính thanh khoản của các thị trường này hơn nữa và cải thiện mức giá neo giao ngay, DeFiChain sẽ ra mắt chương trình khai thác thanh khoản chính thức cho các tài sản tổng hợp này và dự định tung ra mô hình Hợp đồng tương lai vĩnh viễn vào đầu năm 2022.
DeFiChain phi tập trung như thế nào?
DeFiChain là một chuỗi Proof-of-Stake với hybrid SPV-federated gắn với mạng chính Bitcoin. Các tài sản được cố định nằm trong quyền giám sát đa chữ ký của các “pegnatories”. Các công cụ cố định này được dựa vào để cung cấp sự an toàn cho các quỹ.
Giống như chuỗi PoS, chuỗi được bảo đảm bằng ‘Masternodes’. Hầu hết các masternode hiện được điều hành bởi Cake DeFi – công ty CeFi điều hành dịch vụ staking pool đại diện cho người dùng – mặc dù số lượng các masternode do các thành viên cộng đồng điều hành đã tăng lên.
Vào đầu tháng 5 năm 2021, Cake đã giảm xuống còn 7.350 masternode không đổi và đã duy trì kể từ đó, khi các masternode mới tham gia vào hệ sinh thái.
DeFiChain cũng có khoảng 10.000 địa chỉ đang hoạt động tại thời điểm viết bài, không tính các địa chỉ được vận hành bởi các masternode.
DFI Coin
$DFI có ba trường hợp sử dụng trong DeFiChain. Đầu tiên, DFI được sử dụng cho tất cả các khoản thanh toán phí từ giao dịch DEX, chuyển token, thanh toán lãi suất cho vay và các tính năng Futures và Options sắp tới. Thứ hai, sử dụng DFI là bắt buộc để thế chấp trong việc tạo các dTokens. Thứ ba, DFI được sử dụng để quản trị – cho phép holder gửi và vote các đề xuất cải tiến cho DeFiChain.
DeFiChain sử dụng sơ đồ giảm phát lưu thông (deflationary emission scheme) với tổng nguồn cung giới hạn ở mức 1,2 tỷ DFI coin. Mức độ phát thải lưu thông bắt đầu với 405,04 DFI trên mỗi khối, với 4,91% sẽ được chuyển đến ‘quỹ cộng đồng’ do các holder DFI quản lý. Theo thời gian, tỷ lệ này sẽ giảm 1,658% sau mỗi ‘chu kỳ’, khoảng hai tuần. Việc giảm phát chậm nhằm mục đích tránh những đợt ‘giảm phát’ đáng kinh ngạc như trong Bitcoin.
Giá trị vốn hóa thị trường chỉ còn thiếu 1,2 tỷ USD vào thời điểm viết bài, sau khi đạt ATH gần 1,8 tỷ USD vào đầu năm nay.
Phân phối coin cho người dùng, masternode, quỹ cộng đồng và các tổ chức khác được nhìn thấy bên dưới. Nguồn cung lưu hành (circulating supply) khoảng 300 triệu USD.
Đối thủ
Stacks network là một sidechain của Bitcoin, với token STX đã tăng giá trị ngược với Bitcoin. Stacks sử dụng ngôn ngữ mới gọi là Clarity, là ngôn ngữ biểu đạt, tương tự như ngôn ngữ Touring-Complete. Do đó, có một số dự án đã được công bố từ NFT đến các nền tảng viết và app survey được bảo đảm bằng Bitcoin.
Tuy nhiên, DeFi chính của nó cung cấp là một ứng dụng staking native, phần thưởng cho người dùng lock STX trong một khoảng thời gian bằng BTC. Hiện vẫn không có kẻ thống trị nào xuất hiện trong không gian non trẻ này và nhiều team đang xem DeFi là bước tiến hóa tự nhiên trong sự phát triển của vũ trụ Bitcoin.
Ngoài các dịch vụ hiện tại, DeFiChain đã công bố kế hoạch giới thiệu giải pháp EVMbased, để tránh bị ảnh hưởng bởi sự xuất hiện của các Dapp Ethereum đã trưởng thành vào chiến trường DeFi bằng Bitcoin.
Sự nới lỏng sắp tới của lập trường non-Turingcomplete có thể là một yếu tố thay đổi cuộc chơi đối với DeFiChain, đặc biệt nếu họ có thể thu hút các Dapp trưởng thành nhảy vào. Đây là một game mới chưa được khám phá nhưng báo hiệu tốt cho toàn bộ không gian, điều này có thể đạt được từ cuộc cạnh tranh cao độ chắc chắn sẽ xảy ra sau đó.
Đánh giá DeFiChain
Không gian DeFi-on-Bitcoin đang trong giai đoạn khám phá và DeFiChain là một trong những thử nghiệm. Nhiều luận điểm về tài sản mã hóa tổng hợp mà không có tỷ lệ cấp vốn giống Perp hiện tại, sự tách biệt giữa Operator và Opspaces khỏi không gian của người dùng và việc áp dụng phương pháp không Turing-hoàn chỉnh vẫn chưa được kiểm định. Thời gian, liên quan đến toàn bộ không gian cũng sẽ đóng một vai trò quan trọng.
DeFiChain có đang chọn đúng thời điểm để giới thiệu đến thế giới Bitcoin những điều kỳ diệu của DeFi hay không? Hay là quá muộn, khi Ethereum đã chiến thắng và trở thành ngôi nhà chung cho DeFi? Chỉ có thời gian mới cho chúng ta câu trả lời chính xác nhất.
Bài viết được bạn Hồng Nhung thuộc FXCE Crypto biên tập từ “DeFiChain – Decentralized Finance, Secured by Digital Gold” của tác giả Ramshreyas Rao; với mục đích cung cấp thông tin và phi lợi nhuận. Chúng tôi không khuyến nghị đầu tư và không chịu trách nhiệm cho các quyết định đầu tư liên quan đến nội dung bài dịch.
—————————————————
👉 Theo dõi FXCE Ventures
Group Chat | Research Hub | FXCE Spotlight | Tổng hợp airdrop | FXCE Pool Coin
