CPI và lạm phát luôn được hiển thị cùng nhau trong các báo cáo kinh tế. Đây đều là những chỉ tiêu quan trọng trong nền kinh tế quốc dân. Nó phản ánh giá trị đồng tiền dựa trên mã hàng hóa. Mối quan hệ giữa CPI và lạm phát phản ánh được sức khoẻ của một nền kinh tế quốc gia.
Vậy mối quan hệ giữa CPI và lạm phát là gì? Hạn chế của việc sử dụng CPI để tính lạm phát là gì, hãy cùng tìm hiểu qua bài viết sau đây nhé!
CPI là gì?
Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) thể hiện mức giá trung bình của một giỏ hàng thông thường. Đây là thước đo biến động phổ biến nhất trong chi phí sinh hoạt của người dân. Ngoài ra, nó thường được sử dụng để tính toán lạm phát.
Sự phát triển của chỉ số giá tiêu dùng CPI được sử dụng để ước tính những thay đổi trong chi phí sinh hoạt. CPI của một quốc gia theo dõi giá hàng hóa và dịch vụ cơ bản được mua bởi các hộ gia đình. Điều này bao gồm các lĩnh vực như thực phẩm, quần áo, giao thông vận tải và chi tiêu giải trí.
>>> Tìm hiểu thêm: Chỉ số CPI là gì? Cách tính CPI và ảnh hưởng của CPI với thị trường
Ví dụ, 1 kg thịt heo có thể được mua với giá 70.000 đồng vào năm 2020. Nhưng đến năm 2025, giá thịt heo sẽ tăng cao. Vẫn là 1kg thịt nhưng để mua được phải mất 90.000 đồng, lúc này CPI sẽ tăng phản ánh chi phí mua hàng tăng.
Công thức tính CPI như sau:
Vậy từ ví dụ trên ta sẽ có được chỉ số CPI của năm 2025 là: CPI= 100 x (90.000/70.000) = 128
Lạm phát là gì?
Lạm phát là sự gia tăng mức giá chung của một loại hàng hóa. Lúc này, giá trị đồng tiền của đất nước sẽ giảm xuống. Tức là với một số tiền nhất định, bạn sẽ mua được ít sản phẩm hơn. Ví dụ, bạn thường phải chi 60.000 đồng cho 1 kg thịt. Tuy nhiên, trong trường hợp trượt giá, bạn sẽ phải trả tới 70.000 đồng cho 1 kg thịt. Nó vẫn là một khối lượng, nhưng bạn phải trả nhiều tiền hơn để mua nó. Đây là được gọi là lạm phát.
>>> Tình hình lạm phát ảnh hưởng đến nhà đầu tư và nền kinh tế như thế nào?
Lạm phát cũng làm cho đồng nội tệ mất giá so với ngoại tệ. Ví dụ, hiện tại để mua 1 USD phải mất 23.000 VND. Tuy nhiên, nếu có lạm phát, bạn có thể phải trả 50.000 VND để mua 1 USD. Như vậy, đồng tiền quốc gia lúc này đã mất giá trị trên thị trường quốc tế.
Có 3 mức độ lạm phát:
- Lạm phát tự nhiên: 0 – dưới 10%
- Lạm phát phi mã: 10% – dưới 1000%
- Siêu lạm phát: trên 1000%
Nếu được giữ ở mức thấp, lạm phát thực sự có thể giúp kích thích nền kinh tế. Vì vậy, các nước thường giữ lạm phát ở mức 2-5%. Tuy nhiên, nếu tỷ lệ lạm phát quá cao sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế.
Sau khi nắm được khái niệm của CPI và lạm phát, từ đó chúng ta có để nhận định được mối quan hệ giữa CPI và lạm phát một cách dễ dàng và chi tiết hơn.
Mối quan hệ giữa CPI và lạm phát như thế nào?
Mối quan hệ giữa CPI và lạm phát được xem là một công cụ đo lường
Mối quan hệ giữa CPI và lạm phát thường được đưa ra trong các báo cáo kinh tế. Hai chỉ số này luôn đi liền với nhau. CPI là thước đo lạm phát được sử dụng rộng rãi nhất.
CPI là một trong những chỉ số quan trọng để đo lường lạm phát. Biến động CPI giúp cơ quan chức năng xác định lạm phát đang có xu hướng tăng hay giảm. Chỉ số giá tiêu dùng tăng đồng nghĩa với giảm phát tăng và ngược lại. Do đó, mối quan hệ giữa CPI và lạm phát ở đây được hiểu rằng: CPI là công cụ để đo tỷ lệ lạm phát của một quốc gia trong một khoảng thời gian.
Người kinh doanh sử dụng nó để dự đoán biến động giá trong tương lai. Người sử dụng lao động sử dụng CPI để tính toán tiền lương của công nhân mà họ thuê. Chính phủ sử dụng CPI để quyết định có nên tăng quỹ bảo trợ xã hội hay không. Vì vậy mối quan hệ giữa CPI và lạm phát là một mối quan hệ song hành và không thể thiếu lẫn nhau.
Lạm phát được tính dựa trên CPI theo công thức sau:
Trong đó:
- π: Tỷ lệ lạm phát cần tính
- CPI^t: Chỉ số giá tiêu dùng thời kỳ t
- CPI^(t-1): Chỉ số giá tiêu dùng năm trước đó
Ví dụ: CPI năm 2019 là 122 và CPI năm 2023 là 130, ta sẽ có tỷ lệ lạm phát là: 130– 122122x100% = 6.5%
Chúng ta có thể thấy rằng tỷ lệ lạm phát được tính bằng chỉ số giá tiêu dùng hàng năm. Nếu lượng cung cấp hàng hoá không tăng nhưng nhu cầu mua hàng lại tăng cao làm cho tình trạng cầu không đủ cung sẽ dẫn đến lạm phát. Chỉ số giá tiêu dùng CPI chính là đại diện cho nhu cầu mua hàng. Vì vậy mối quan hệ giữa CPI và lạm phát tỷ lệ thuận với nhau.
Khi chỉ số giá tiêu dùng CPI tăng đồng nghĩa với việc sẽ phải bỏ ra một số tiền lớn hơn để có thể mua hàng, và làm cho tình trạng của đồng nội tệ quốc gia ngày càng mất giá so với đồng ngoại tệ, cụ thể ở đây là sẽ làm cho đồng Đô la Mỹ mất giá nếu CPI tăng. Trader nên cân nhắc việc bán đồng Đô la Mỹ trong thời điểm CPI tăng hoặc lựa chọn những đồng khác để giao dịch nhằm tránh rủi ro nhiều nhất dựa vào mối quan hệ giữa CPI và lạm phát.
Tuy nhiên, mối quan hệ giữa CPI và lạm phát không phải là mối quan hệ duy nhất. CPI chỉ là một trong những công cụ dùng để đo lường lạm phát. Lạm phát cũng được đo bằng các chỉ số khác. Ví dụ: Chỉ số giá sản xuất PPI, Chỉ số giá cơ sở,…
Những điều hạn chế trong mối quan hệ giữa CPI và lạm phát
Có thể thấy, mối quan hệ giữa CPI và lạm phát tuy chặt chẽ nhưng cũng còn nhiều hạn chế khi chỉ sử dụng duy nhất CPI để đo lường mức độ lạm phát.
- CPI chưa đủ để đại diện cho lạm phát: CPI được xác định dựa trên một rổ sản phẩm đại diện. Tuy nhiên, thói quen tiêu dùng có thể khác nhau tùy theo địa điểm, mức thu nhập,…. Do đó, tính toán lạm phát chỉ sử dụng CPI sẽ không bao quát tất cả các ngành công nghiệp. Kết quả là, tỷ lệ lạm phát được tính toán là không khách quan.
- Không phản ánh các loại chi phí cụ thể: CPI nói chung chỉ phản ánh các khoản chi tiêu cá nhân. Tuy nhiên, không phải lúc nào người tiêu dùng cũng phải trả 100% chi phí. Ví dụ: CPI có thể phản ánh chi phí y tế mà người dùng tự chi trả nhưng lại bỏ qua sự hỗ trợ từ các công ty bảo hiểm. Điều này có thể dẫn đến kết quả tính toán CPI không chính xác.
Qua bài viết trên đây đã phản ánh cho chúng ta thấy mối quan hệ giữa CPI và lạm phát. Hiện tại, CPI vẫn được coi là chỉ số quan trong đối với nền kinh tế và có liên quan mật thiết với lạm phát. Hiểu được mối quan hệ giữa CPI và lạm phát sẽ đem lại cho bạn cái nhìn tổng quan hơn về nền kinh tế, cũng như hoạch định được những chiến lược đầu tư đúng đắn trong tương lai. Chúc bạn thành công!
>>> Xem thêm: Nguyên nhân lạm phát do đâu? Cách để kiểm soát lạm phát
Theo dõi các trang mạng xã hội để cập nhật tin tức nhanh chóng: